طرح منحصر به فرد سیر و سلوک عرفانی در منظومه هفت پیکر نظامی گنجوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان

2 گروه زبان و ادبیات فارسی

3 استادیاردانشکده علوم انسانی دانشگاه زنجان

4 استادیار دانشگاه زنجان

10.29252/kavosh.2023.16117.3015

چکیده

نظامی از معدود شاعرانی است که با اشراف به ساحت‌های گوناگون سخن توانسته در مرز میان ادبیات عرفانی و غنایی، اقلیمی خاص برای خود برپا سازد که الگوی همیشگی این نوع ادبی بعد از او شود. نگاهی به منظومه هفت‌پیکر از منظر نمادشناسی عرفانی و بازکرد رمزهایی که خود راوی به کنایه و بعضاً به تصریح به ما می‌دهد؛ کل داستان را فضایی سخت عرفانی می‌بخشد. امری که تا به حال علی‌رغم پاره‌ای کوشش‌ها و تحلیل‌های کلی چندان توجهی بدان نشده است. و عمدۀ پژوهش‌ها بر این تاکید دارند که هفت پیکر، متنی غنایی- داستانی است و مباحث عرفانی به صورت پراکنده و در پس زمینۀ آن نمایان است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی در پی بازکرد مفاهیم چند لایه‌ای است که راوی در سیر این داستان نهاده است تا بر اساس آن بتوان به صورتی مستدل و با تشریح جزئیات، ابعاد عرفانی و شیوه منحصر به فرد آن را در طرحی از سیر و سلوک عرفانی هویدا کرد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد نظامی در این منظومه، که از ساحت بیرونی جهان آغاز می‌شود و در فرآیندی رمزآلود به درون می‌گراید و تمام نشانه‌های مهم روایی را در خدمت تحولی معنوی و معنایی قرار می‌دهد، ضمن حفظ لایۀ اولیه، طرحی خاص و منحصر به فرد از سلوک عرفانی را پی انداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Unique design of mystical journey and behavior in Nezami Ganjavi's seven dome

نویسندگان [English]

  • mehdi mohabbati 2
  • Amir Momeni Hezaveh 3
  • gorban valiyi 4
2 Persian literature
3 Assistant of Professor, Zanjan University, Iran.
4 Assistant Professor in Zanjan University
چکیده [English]

Nezami is one of the few poets who has been able to establish a special climate for himself on the border between mystical and lyrical literature by mastering various fields. A look at this story from the perspective of mystical symbolism and the unraveling of the codes that the narrator himself gives us ironically and sometimes explicitly; It gives the whole story a mystical atmosphere. This is something that has not been paid much attention to so far, despite some efforts. The present research seeks to open the multi-layered concepts that the narrator has placed in the course of this story with an analytical-descriptive method, so that its mystical dimensions can be revealed in a reasoned manner. The results of this study show that Nezami in Haft Peykar, which starts from the outside of the world and enters into a mysterious process and puts all the important signs of narration in the service of spiritual and semantic transformation, while preserving the initial layer. He has established a special and unique plan of mystical behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • seven bodies
  • mysticism
  • mystical behavior
  • interpretation
  • symbol