بررسی کاربردی و تحلیل حرف اضافه «از» در کتاب مرزبان نامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بین المللی امام خمینی. دانشکده علوم انسانی. قزوین

2 دانشگاه بین المللی امام خمینی. دانشکده علوم انسانی. قروین

3 دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

10.29252/kavosh.2020.1743

چکیده

یکی از مفاهیم اسـاسی و مـحل بـحث در معنی­شناسی شناختی،‌ حروف‌ اضافه‌ اسـت. حروف اضافه از دیرباز در متون فارسی کاربرد فراوان داشته­اند و با توجّه به تفاوت­های سبکی متون دوره­های مختلف، تغییرات زیادی پذیرفته­اند و در معانی مختلفی به کار رفته­اند و کاربرد گذشته و کنونی آنها تفاوت چشمگیری با هم دارند. «از» یکی از حروف اضافۀ متمم­ساز پیشین است که در زبان فارسی، جایگاه­ها و نقش­های متفاوتی را می­پذیرد.
کتاب مرزبان نامه، یکی از کتب تمثیلی قرن چهارم هجری است که مرزبان ­بن رستم به گویش طبری آن را پدید آورده­است و در قرن هفتم، سعدالدین وراوینی آن را به فارسی برگردانده است. در این پژوهش، کاربردها و معانی حرف اضافۀ «از» در کتاب مرزبان­نامه بررسی شده ­است. از نتایج این بررسی برمی­آید که به دلایلی، ازجمله تفاوت­ها و ویژگی­های سبکی آن دوره، تفاوت­هایی در کاربرد از وجود دارد و بیانگر این است که این حرف در قرن­های پیشین و ابتدای دورۀ تکوین زبان فارسی، دلالت­ها و کاربردهای متعددی داشته است و در زمان حاضر بسیاری از آن کاربردها را از دست داده ­است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An applied and analytical review of the preposition "From" in Marzban Nameh

نویسندگان [English]

  • wissam roumia 1
  • Hamid Taheri 2
  • reza samizadeh 3
1 Imam Khomeini International University. Faculty of Humanities. Qazvin
2 Imam Khomeini International University. Faculty of Humanities. Qazvin
3 imam Khomeini international university of qazvin
چکیده [English]

One of the basic concepts and points of discussion in cognitive semantics is the addition of prepositions. The prepositions have long been used extensively in Persian texts and have been subject to many changes due to the stylistic variations of the texts. They have also been used in many different ways, and their past and present uses differ significantly. ‘From’ is one of the pre-word complement-making prepositions that accepts different positions and roles in Persian language. Marzban Nameh is one of the fourteenth-century Hijri allegorical books that Marzbanbn Rostam created in Tabari dialect, and in the seventh century Sa'd al-Din Warwini translated it into Persian. In this research, the uses and meanings of the letter "from" in the book Marzban-e-Mail are reviewed and the results of this study show that for a number of reasons, including its stylistic differences and characteristics, variations exist in applications and implications of this specific preposition. It is suggested that ‘from’ has already had many implications and uses in previous centuries and the early years of evolution of Persian language, however, many of which have been lost in contemporary usage.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical grammar books
  • semantics
  • prepositions
  • preposition "from"
  • implication
  • application
  • Marzban Nameh
الف)کتاب­ها:
1- بصیریان، حمید(1390)؛ دستور زبان فارسی، چاپ اول، تهران، جامعه المصطفی العالمیه.
2- بهار، محمّدتقی (1370)؛ سبک شناسی یا تاریخ تطوّر نثر فارسی، چاپ ششم، تهران: امیرکبیر.
3- خطیب رهبر، خلیل(1372)؛ دستور زبان فارسی (کتاب حروف اضافه و ربط)، چاپ سوم، تهران، انتشارات مهتاب.
4- خیامپور، عبد الرسول(1386)؛ دستور زبان فارسی، چاپ پانزدهم، تبریز، انتشارات ستوده.
5- دهخدا، علی اکبر، CD لغت نامه، روایت چهارم، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، کنترل و ویرایش مؤسسه­ی لغت نامه دهخدا.
6- فرشید­ورد، خسرو (1387)؛ دستور مختصر تاریخی زبان فارسی، تهران، انتشارات زوار.
7- فرشید­ورد، خسرو (1388)؛ دستور مفصّل زبان فارسی، چاپ سوم، تهران، انتشارات سخن.
8- قریب، عبد العظیم و دیگران(1378)؛ دستور زبان فارسی (پنج استاد)، به اهتمام جهانگیر منصور، چاپ چهارم، تهران، انتشارات ناهید.
9- کشاورز، کریم (بی تا)؛ هزار سال نثر پارسی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی با همکاری مؤسّسة انتشارات فرانکلین.
10- ناتل خانلری، پرویز(1374)؛ تاریخ زبان فارسی، چاپ پنجم، تهران: نشر سیمرغ.
11- وراوینی، سعد الدین(1389)؛ مرزبان نامه، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ پنجاهم. تهران: انتشارات علیشاه.
12- همایونفرّخ، عبد الرحیم(1364)؛ دستور جامع زبان فارسی، چاپ سوم، تهران، مؤسسه مطبوعات علمی.
ب)مقالات:
1- افراسیابی، غلامرضا(1382)؛ «نکته­های تازه پیرامون تأکید، ترجمه و تحریر روضه العقول و مرزبان نامه»، نشرۀ آیینۀ میراث، دورۀ جدید، شمارۀ 21، صص 31-5.
2- خسروی زاده، پروانه(1383)؛ «ساختار معنایی حروف اضافه پیشین در زبان فارسی»، مجموعة مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، شمارة 6، صص142-133.
3- مجتبایی، فتح الله(1390)؛ «چند نکته دربارۀ مرزبان نامه: مصنف و زبان اصلی آن»، دو فصلنامۀ علمی تخصصی علامه، سال یازدهم، شمارۀ 33، صص 188-177.