سبک شناسی رباعیّات خاقانی با نگاه به تأثیر پذیری از خیّام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک

2 دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه اراک

چکیده

این مقاله به بررسی تأثیر رباعیّات خیّام بر رباعیّات خاقانی می‌پردازد و نشان می‌دهد که خاقانی در جنبه‌های مختلف زبانی، سبک شاعری، شیوة بیان و اندیشه‌های فلسفی از این تأثیرپذیری برکنار نمانده است. آنچه در این پژوهش با شیوة تحلیلی- توصیفی به آن پرداخته شده، پاسخ به این پرسش است که این تأثیرپذیری‌ها از چه رویکردها و تا چه حدود است؟ نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که خاقانی در رباعی‌سرایی، در بسیاری از موارد، در حدِّ لفّاظی مانده است. امّا در مواردی بسیار، تمایل داشته تا از نظر زبانی به خیّام نزدیک شود و در این راه به موفّقیّت‌هایی نیز دست یافته است. دیگر آن که در اندیشه‌های فلسفی و فکری نیز بین خیّام و خاقانی -در رباعیّاتشان- شباهت‌هایی وجود دارد. هر چند در این زمینه تفاوت‌هایی نیز دیده می‌شود؛ مثلاً محور تفکّرات خیّام، فلسفه است. امّا خاقانی از اندیشه‌های فلسفی به دور است و حتّی مخالفِ آن به‌شمار می‌رود. هدف دیگرِ این تحقیق، توجّه بیشتر پژوهشگران به رباعیّات خاقانی و شناخت این بخش از اشعار اوست که در سایة قصایدش پنهان مانده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

stylistic study on khaghani’s Rubaiyat look to The Rubaiyat’s impact

نویسندگان [English]

  • ali hkosravi 1
  • Mohsen Zolfaghary 2
1 teacer / organization of medu
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Arak
چکیده [English]

This article examines the impact of Khayyam’s Quatrains (Rubaiyat) on Khaghani’s, and shows that Khaghani influenced in various aspects such as poetry style, verbal, style of expression and philosophical ideas. Whatever in this descriptive-analytical research, we will scrutinized, is the answer to this question that what are the aspects of this influence? And to what extent are these? The results shows that Khaghani, in many cases, remained at the level ofrhetoric in writing questions. But in many cases, he wanted to be close to Khayyam in verbal aspects and in this way he achieved some success. Also there are similarities philosophical ideas and intellectual between Khayyam and Khaghani (in their Quatrains). Although there is some diffrence in this aspects; the philosophy is the centered thinking of Khayyam but Khaghani is away from philosophical thoughts, even he is against them. Other result of this research, researchers to pay more attention to Khaghani’s Quatrains and recognizing this section of this poems that is hidden behind his ode’s shadow.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khayyam
  • khaghani
  • Rubaiyat
  • Stylistic

مراجع

الف)کتاب‌ها:
1- دبیرسیاقی، محمّد(1370)، «پیشاهنگان شعر پارسی» چاپ سوم، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
2- روشن، محمّد(1362)، «منشآت خاقانی»، چاپ دوم، تهران، انتشارات کتاب فرزان.
3- سجّادی، ضیاءالدّین(1357)، «دیوان خاقانی شروانی»، چاپ دوم، تهران، انتشارات کتابفروشی زوّار.
4- شمیسا، سیروس(1370)، «انواع ادبی»، تهران، انتشارات باغ آیینه.
5- _________(1372)، «کلّیات سبک‌شناسی»، تهران، انتشارات فردوس.
6- صفا، ذبیح‌الله(1368)، «تاریخ ادبیّات در ایران»، جلد دوم، چاپ هشتم، تهران، انتشارات فردوس.
7- غلامرضایی، محمّد(1377)، «سبک‌شناسی شعر فارسی» از رودکی تا شاملو، تهران، انتشارات جامی.
8- فروغی، محمّدعلی و قاسم غنی(1371)، «رباعیّات خیّام»، به اهتمام ع-جربزه‌دار، تهران، انتشارات اساطیر.
9- قزوینی، محمّد و قاسم غنی(1370)، «دیوان حافظ»، به اهتمام ع-جربزه‌دار، چاپ سوم، تهران، انتشارات اساطیر.
10- لازار، ژیلبر(1361)، «اشعار پراکندة قدیم‌ترین شعرای زبان فارسی»، چاپ دوم، تهران، انتشارات کتاب آزاد.
11- هدایت، صادق(1356)، «ترانه‌های خیّام»، چاپ دوم(چاپ جدید)، تهران، سازمان انتشارات جاویدان.
12- یوسفی، غلامحسین(1369 الف)، «بوستان سعدی»، تهران، شرکت انتشارات خوارزمی.
13- ___________(1369 ب)، «چشمة روشن»، تهران، انتشارات علمی.
14- ___________(1369 ج)، «گلستان سعدی»، چاپ دوم، تهران، شرکت انتشارات خوارزمی.
ب)مقالات:
1- حسن‌لی، کاووس و سعید حسام‌پور(1384)، «قرینه‌گرایی خیّام در رباعیّات»، ادب و زبان فارسی، شمارة 22، صص26-1.
2- خاتمی، احمد(1381) «تردید یا انکار» بررسی اجمالی اندیشه‌های کلامی خیّام براساس رباعیّات، شناخت، شمارة32، صص232-207.
3- مشتاق‌مهر، رحمان(1379)، «از خیّام تا حافظ»، فصلنامة هنر، سال نوزدهم، شمارة 45، صص31-22.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار