تحلیل روان کاوانه شخصیت سودابه و رودابه (یگانه های دوسویه شاهنامه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار دانشگاه اصفهان

10.29252/kavosh.2011.2516

چکیده

شاهنامه اثر ارزشمند ملّی و محصول ناخودآگاه جمعی اقوام ایرانی و از نوع حماسه است و داستان های آن بویژه در بخش های اسطوره ای و حماسی، می تواند نمادین و دارای معانی ژرف و عمیق باشد. یکی از زمینه هایی که می تواند بستر پژوهش شاهنامه باشد و آثار و نتایج مفیدی به دست دهد، بستر روان کاوی و روان شناسی است. بر اساس نظر کارل گوستاو یونگ، آنیما (وجود مادینه)، از مهمترین موضوعات نظریه روان شناسی تحلیلی شخصیّت است که به صورت های دوگانه سازنده و ویرانگر نمود پیدا می کند. در شاهنامه داستان های غنایی عاشقانه ای وجود دارد که از این دیدگاه قابل بررسی اند. معشوقه های شاهنامه در کنار داشتن جلوه های غنایی می توانند نمود های دوگانه آنیما باشند که در ناخودآگاه جمعی قوم ایرانی وجود داشته و در اسطوره و پس از آن در حماسه پدیدار شده اند. سودابه و رودابه دو معشوقه مهم و اثرگذار شاهنامه اند که یکی آنیمای منفی و دیگری آنیمای مثبت ناخود آگاه است که در حماسه فردوسی نقش و کارکرد مهمی ایفا می کنند. این دوگانگی بیانگر این نکته است که آنیما در برخورد با خودآگاه می تواند مثبت و یا منفی باشد و نتایج ویرانگر و یا برعکس آفریننده آن به خودآگاه فرد بستگی دارد. اهمّیّت و نقش خودآگاه و در نتیجه اراده در ساختن فرد و جامعه در این تحلیل آشکار می شود. این مقاله به اختصار به بررسی و تحلیل این موضوع پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Psychoanalytical Study of Soodabeh and Roodabeh in Shahnameh

نویسندگان [English]

  • Ashraf Khosravi 1
  • Eshagh Toghyani 2
1 / Ph.D. candidate, Isfahan University
2 Associate Professor, University of Isfahan
چکیده [English]

Among the literary works, Shahnameh is considered as an epic work. This literary valuable work is a national asset and a symbol of the public unconsciousness of the Iranian nation. Shahnameh can be studied from different aspects including linguistics, literature, sociology, mythology and narrative perspectives. It can also be investigated from psychoanalytic and psychological principles. Carl Gustav Gung a psychologist from Switzerland whose views have many implications to study oriental literary works has proposed the concept of 'Anima'. It is an important issue in Gung's theory showing both the positive (effective) and negative (adverse) aspects of the human character.
Lady lovers in Shahnameh are good examples of anima symbolizing the public unconsciousness of the Iranian nation pictured in literature. Such characters have been presented in myth as well as epic.
Soodabeh and Roodabeh are two important and effective lady lovers in Shahnameh: one is positive and impressive and the other one is negative and destructive. This conflict shows that anima can be good and evil and this depends on consciousness and determination of man in his individual and social life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahnameh
  • Psychoanalysis
  • Anima
  • Positive
  • Negative
  • Consciousness
  • Unconsciousness