نقد روش‌شناختی 16 مقاله در حوزۀ ادبیّات و سینما

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 داتشگاه مازندران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

10.29252/kavosh.2020.1737

چکیده

ضرورت مطالعات میان رشته­ای در پژوهش‌های ادبی ایران در سال‌های اخیر، به مطالعاتی در فیلم، تلویزیون، نقاشی و سایر «متون فرهنگی» منجر شده است. این رویکرد که به نظر می‌رسد حاصل گسترش نظریه‌های مرتبط با نشانه‌شناسی انتقادی و مطالعات فرهنگی است، به ارائۀ پژوهش‌هایی انجامیده است که از اهداف و بنیان‌های فلسفی این نظریه‌ها فاصله دارند. این جستار، بر نقد و تحلیل شانزده مقالۀ ادبی علمی پژوهشی با موضوع سینما متمرکز است و تلاش دارد دریابد چه ابعادی از ارتباط ادبیات و سینما بیشتر مورد توجه این پژوهش‌ها بوده و چه وجوهی مغفول مانده است. به نظر می‌رسد پژوهش‌های ادبی، در آثار سینمایی نیز به دنبال مؤلفه‌هایی همچون ساختار و روایت از منظر ادبی هستند. در 80 درصد از مقاله‌های بررسی شده، رویکردی صرفاً ساختاری و فرمالیستی دیده می‌شود و از آنجا که نگاه به آثار سینمایی به مثابۀ‌ متنی ادبی است، ویژگی‌های خاص سینمایی و یا مؤلفه‌های فرهنگی و اجتماعی آن‌ها به حاشیه رانده می‌شود. مطالعات سینمایی با رویکرد انتقادی و فرهنگی با در نظر گرفتن زیبایی‌شناسی ویژۀ فیلم‌ها صرفاً در تعداد معدودی از مقاله‌ها وجود دارد.
 نتایج این پژوهش ضعف جدی روش‌شناختی در حوزۀ مطالعات سینمایی در پژوهش‌های ادبی را نشان می‌دهد؛ زیرا  همۀ راه‌های پژوهش در سینما از منظر ادبیات به توصیف ساختار و محتوای روایتِ داستانی فیلم‌ها ختم شده است. غلبۀ روش فرمالیستی در این حوزه، می‌تواند به تقویتِ این ایده بینجامد که پژوهش‌گران ادبی، اساساً‍ بحث‌هایی همچون نقد فرهنگ از خلال تحلیل متون فرهنگی، بررسی هژمونی‌های رسانه‌ها، تحلیل آرمان‌هایی که متون فرهنگی عرضه می‌کنند و ... را خارج از حوزۀ پژوهشی ادبی می‌دانند و یا به دلیل سهولت نقد ساختاری اقبال بیشتری به این رویکرد، نشان می­دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Methodological weakness analysis in literature and cinema research

نویسندگان [English]

  • haleh kiany 1
  • ghodsie rezvanian 2
1 mazandaran uni
2 mazandaran uni
چکیده [English]

In recent years, efforts have been made to expand the field of subject selection in literary research, to provide studies in films, television, painting and other "cultural texts." An approach that appears to be the result of expanding theories related to critical semiotics and cultural studies, but has led to the provision of research that does not have the philosophical goals and foundations of these theories. This article focuses on literary scholarly research on the subject of cinema and seeks to understand what aspects of the relationship between literature and cinema are of greater interest to academic literary research in Iran and what remains to be neglected. Literary studies appear to be in cinema looking for structure, narrative and other literary components. In these articles, cinematics are often seen as literary texts, and their cinematic features are marginalized, and cinematic studies with a critical and cultural approach and the consideration of a particular aesthetic of films are investigated in a few articles. This paper also shows a serious methodological weakness in the field of cinematic studies in literary research, since the purpose of the studies in adaptive cinema seems to be the fact that the investigations of literary texts and the other dimensions of the relationship between literature and cinema seem to be unclear, and from the perspective of literature, the only ways by which cinema has been studied has been to describe the structure and content of narratives of the films.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interaction of literature and cinema
  • Adaptive cinema
  • Cultural Studies
  • Methodological Criticism
  1. اوحدی، مسعود (1387)، «روایت سینمایی، روایت ادبی: نقدی بر نگره های فرمالیستی در: مجموعه مقالات اولین هم‌اندیشی سینما و ادبیات»، گردآوری محمود اربابی، تهران: فرهنگستان هنر، صص 49-62.
  2. بارکر، کریس (1395) مطالعات فرهنگی: نظریه و عملکرد، ترجمۀ مهدی فرجی و نفیسه حمیدی، چاپ سوم، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  3. برسون، رابر (1382) یادداشت‌هایی درباب سینماتوگرافی، ترجمۀ علی اکبر علیزاد، تهران:‌ نشر ماکان.
  4. بشیریه، حسین (1379) نظریه‌های فرهنگی در قرن بیستم، تهران: مؤسسه فرهنگی آینده پویان.
  5. پهلوان، چنگیز (1378)  فرهنگ ‌شناسی، تهران: پیام امروز.
  6. ژیژک، اسلاوی (1388) وحشت از اشک‌های واقعی، ترجمۀ فتاح محمدی، تهران: نشر هزاره ی سوم.
  7. کالکر، رابرت (1384) فیلم، فرم و فرهنگ، ترجمۀ بابک تبرایی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
  8. گریفن، جاناتان (1382) مقدمه بر: یادداشت‌هایی درباب سینماتوگرافی، رابر برسون، ترجمۀ علی اکبر علیزاد، تهران:‌ نشر ماکان.
  9. لوته، کریس(1386)  مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمۀ امید نیکفرجام، تهران: مینوی خرد.
  10. ملپس، سایمن و پاول ویک (1394) درآمدی بر نظریه انتقادی، ترجمۀ گلناز سرکارفرشی، تهران: سمت.
  11. میر احسان، میر احمد (1382)، «جستاری در نسبت ادبیات و سینما»، فارابی، شماره 48، صص 83-96.
  12. هاچن، لیندا (1396)  نظریه‌ای در باب اقتباس، ترجمۀ مهسا خداکرمی، تهران: نشر مرکز.
  1. Asaberger, artur )1995( Cultural criticism: a primer of key concepts, London, SAGE Publications,.
  2. Derrida, J. 1978,writing and difference, Bass, Routledge and Kegan Paul.
  3. Harland, Richard (1987) Superstructuralism: the Philosophy of Structuralism and Post-Structuralism, London: Routledge.
  4. Klein, Michael & Gillian parker (1981) The English novel and the movies, NewYork: Ungar.
  5. Marti, Paola )2003( Gilles Deleuze. cinema and the philosophy, John Hopkins press.
  6. Norris, Christopher )1991( spinoza and the origins of modern critical theory, Oxford: Blackwell.