از پل وجودی کافکا تا پل سوررئال حسینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه گیلان

2 گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، ایران

10.29252/kavosh.2025.21942.3601

چکیده

پل، همچنان­که از نامش برمی­ آید می­ تواند پیونددهنده ­ای میان ادبیات داستانی دو سرزمین و رسیدن به تفکری جهان­ وطنی باشد. یک­سوی آن، داستانی کوتاه از کافکا و سوی دیگر، نخستین داستان فلسفی بلند از نویسندۀ ایرانی، قدسی حسینی؛ زنی که همزمان با سفر حقیقی از آلمان به کانادا برای ملاقات خواهر محتضرش در بیمارستان، سفری معنوی را آغاز می­ک ند و همگام با عبور از پل به مدد روایت تو­در­توی خویش و گفتگومندی باختینی در یک فضای سوررئالیستی و معناگرا می­ کوشد تا ناامیدی فروپاشانۀ پل وجودی کافکا را با یافتن خود، در دیگری بزرگ لکانی، دگرگون سازد. در هر دو داستان، امر نمادین و امرشخصی با کارکرد زبانی همدلی و زیبایی­ شناختی به هم گره خورده ­­اند و ­همزمان در متن حضور دارند.
این پژوهش با رویکردی نشانه­ شناسی به شیوۀ تحلیلی توصیفی به بررسی دو داستان هم­نام پرداخته است و پژوهشی نوین در میان پژوهش­ های آثار کافکا، محسوب می ­شود که نشان می­ دهد همبستگی چشمگیری میان اجزای کلام، در انتقال پیامی واحد در پل کافکا وجود دارد؛ به صورتی­ که جنبه­ هایی از اگزیستانسیالیسم در آن برجسته شده، حال آنکه تنوع نمادها و ارجاعات بینامتنی گسترده در پل حسینی بر تعداد پیام ­های متن افزوده است. پیام­هایی معنوی و اخلاق­گرا که احتمالاً متأثر از خاستگاه شرقی نویسنده بوده­اند. لحن لطیف و روند آهستۀ پل حسینی نیز در قیاس با زمختی لحن و ضرباهنگ کوبنده و پر تنش پل کافکا می­ تواند متاثر از جنسیت راویان باشد. اگرچه پل در اثر کافکا از ابژه به سوژه مبدل شده و در اثر حسینی به صورت معبر باقی مانده است؛ اما عناصر دیگری در روایت حسینی وجود دارد که نشانۀ درهم آمیختگی ابژه و سوژه است. این­ درهم­تنیدگی دو عامل گفتمانی که نمایانگر خودِ نهفتۀ سوژه در امن­گاه ابژه است، می­ تواند مهمترین وجه اشتراک دو روایت متفاوت از پل باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

From Kafka's existential bridge to Hosseini's surreal bridge

نویسندگان [English]

  • Firouz Fazeli 1
  • Mina Mehrafarin 2
1 -Associate Professor of Persian Language and Literature at University of Guilan
2 Faculty of Persian language and literature, University of Guilan, Iran
چکیده [English]

The bridge can be a link between the fictions of two lands and reach a cosmopolitan thinking. On one side, a short story by Kafka and the other side, long philosophical story by an Iranian author; Qodsi Hosseini:a woman who has tried to transform the disintegrator despair of Kafka's existential bridge by finding herself in Lacan's great other, along with crossing the bridge, with the help of nested narrative and Bakhtine's polyphony in a surrealist and meaningful atmosphere. In both stories, the symbolic and the personal with the language function of empathy and aesthetics are tied together and present simultaneously in the text.This research has done a comparative analysis of two stories which has the same name with a semiotic approach and a descriptive analytical method, and demonstrates a striking coherence among the linguistic elements in conveying a unified message in Kafka's "Bridge," whereas the diverse symbolism and extensive intertextual references in Hosseini's "Bridge" enrich the text's message. These messages are spiritual and ethical, possibly influenced by the author's Eastern origins. The gentle tone and slow rhythm of Hosseini in contrast to the harshness and intense, pounding rhythm of Kafka's, may be influenced by the narrators' genders. While the bridge in Kafka's work transforms from object to subject, other elements in Hosseini's work signify the intermingling of object and subject. This entanglement of two discursive agents, representing the hidden self of the subject within the safe haven of the object, constitutes the most important significant commonality between the two narratives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fiction
  • Semiotic Criticism
  • Kafka
  • Qodsi Hosseini
  • Bridge

مراجع

  1. الف) کتاب ­ها

    • استراترن، پل. (1387). آشنایی با کافکا. ترجمه احسان نوروزی. تهران: مرکز.
    • ایگلتون، تری. (1398). رویداد ادبیات. ترجمه مشیت علایی. تهران: لاهیتا.
    • بارت، رولان. (1400). نقد و حقیقت. ترجمه شیرین دخت دقیقیان. چاپ یازدهم. تهران: مرکز.
    • باطنی، محمدرضا. (1393). نگاهی تازه به دستور زبان. چاپ شانزدهم. تهران: آگه.
    • براهنی،رضا. (1393). قصه­نویسی. چاپ چهارم. تهران: نگاه.
    • بی­نیاز، فتح­الله. (1394). درآمدی بر داستان­نویسی و ­روایت­شناسی. چاپ ششم. تهران: افراز.
    • تسلیمی، علی.(1393). پیام هدایت و نظریه غرب ­و ­شرق شناسی. تهران: آمه.
    • ---------.(1395). نقد ادبی (نظریه­های ادبی و کاربرد آن­ها). چاپ سوم. تهران: اختران.
    • حدادی، محمود. (1401). سخن در حضور (یادداشت­هایی درباره ادبیات آلمانی). تهران: مهراندیش.
    • حسینی، قدسی. (1399). پل. تهران: داستان. نسخه الکترونیک.
    • داد، سیما. (1392). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ ششم. تهران: مروارید.
    • رستگارفسایی، منصور. (1383). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    • رهنما، تورج. (1400). ادبیات امروز آلمان. چاپ چهارم. تهران: چشمه.
    • شوالیه، ژان و آلن گربران. ( 1384). فرهنگ نمادها(5جلدی). ترجمه سودابه فضایلی. چاپ دوم. تهران: جیحون.
    • فوردهام، فریدا. (1388). مقدمه­ای بر روانشناسی یونگ. ترجمه مسعود میربها. تهران: جامی.
    • کافکا، فرانتس.(1388). داستان­های کوتاه کافکا. ترجمه علی­اصغر حداد. تهران: ماهی.
    • کالر، جاناتان. (1390). در جستجوی نشانه­ها. ترجمه لیلا صادقی و تینا امرالهی. چاپ دوم. تهران: علم
    • گایر، پل و ­دیگران. (1400). زیبایی­شناسی آلمانی. ترجمه سیدمسعود حسینی و دیگران. چاپ دوم. تهران: ققنوس.
    • گریمال، پیر. (1341). فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمه احمد بهمنش. تهران: دانشگاه تهران.
    • گیرو، پی­یر. (1380). نشانه­شناسی. ترجمه محمدنبوی. تهران: آگه.
    • مالی، رادک. (1398). فرانتس کافکا، انسان زمان خود و زمان ما. ترجمه رضا میرچی. تهران: موسسه فرهنگی­هنری جهان­کتاب.
    • مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی از افلاطون تا عصر حاضر. تهران: فکر روز.
    • میرصادقی، جمال. (1394). عناصر داستان. تهران: سخن.
    • نامورمطلق، بهمن. (1400). درآمدی بر بینامتنیت(نظریه­ها و کاربردها). چاپ سوم. تهران: سخن.
    • هاوکس، ترنس. (1398). ساختگرایی و­نشانه­شناسی. ترجمه کوروش صفوی.­ تهران: علمی.
    • همرمایستر، کای. (1399). سنت زیبایی­شناسی آلمانی. ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
    • یانوش، گوستاو. (1386). گفتگو با کافکا. ترجمه فرامرز بهزاد. چاپ سوم. تهران: خوارزمی.
    • یول، جرج. (1397). نگاهی به زبان (یک بررسی زبان­شناختی). ترجمه نسرین حیدری. چاپ شانزدهم. تهران: سمت.
    1. Dempsey, Amy (2010). Styles, Schools and Movements: The Essential Encyclopaedic Guide to Modern Art. Thames& Hadson. ISBN 978-0-500-28844-3.
    2. Von Jagow, Bettina & Jahraus, Oliver (2008). Kafka-Handbuch Leben-Werk-Wirkung. Vandenhoeck & Ruprecht. ISBN 978-3-525-20852-6.

     ب) مقالات

    1-  بخشی، مریم. (1401). «بررسی تطبیقی رمان«مسخ» اثر کافکا و «سامسا» اثر سلطان العمیمی». فصلنامه علمی ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت. دوره16. شماره63. صص151-168.

    2-  پارسا، شمسی. (1398). «مطالعه تطبیقی مایگان در آثار صادق هدایت و فرانتس کافکا». مجله پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناسی. شماره36. صص85-96.

    3- دهقان، علی و فرشاد ولی زاده. (1400). «بررسی تطبیقی مولفه­های دلهره وجودی در آثار صادق هدایت و فرانتس کافکا». فصلنامه پژوهش­های ادبیات تطبیقی دوره نهم. شماره1 صص133-161.

    4- عیسی زاده حاجی آقا، محمد؛ آرش مشفقی و عزیز حجاجی­کهجوق. (1398). «نمادشناسی تطبیقی عزاداران بیل ساعدی و مسخ کافکا». نشریه ادبیات تطبیقی دانشگاه شهیدباهنر کرمان. سال11 شماره 21 صص 127-153.

    5- میدانچی، نازنین، منوچهر فروتن و امید دژدار.(1394). «معنای خانه: بررسی تطبیقی رویکردها و­روش­ها». سومین کنگره بین­المللی عمران، معماری و توسعه شهری. تهران، صص 1 ـ 15.

    6- نصراصفهانی، محمدرضا و طیبه جعفری. (1389). «مقایسه شیوه پردازش شخصیت در گاو ساعدی و مسخ کافکا». نشریه زبان و­ ادب فارسی دانشگاه تبریز. دوره53 شماره 215، صص133-156.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار