بررسی بنمایۀ «چشم برکندن و فرستادن آن به نزد عاشق»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 تهران - دانشگاه تهران

2 دانشگاه تهران

10.29252/kavosh.2024.21086.3529

چکیده

موتیف یکی از اصطلاحات پُرکاربرد در زمینۀ ادبیات و هنر است که مهم‌ترین ویژگی و خصیصۀ آن تکرارشوندگی است. این تکرار گاهی خودآگاه و گاهی هم ناخودآگاه در یک یا چند اثر هنری و ادبی نمود پیدا می‌کند. در بستر نظم و نثر پارسی موتیف‌های بسیاری به چشم می‌آید که در تدوین و پردازشِ حکایات، با مضامین گوناگون، نقش کلیدی و جدایی‌ناپذیری ایفا کرده‌اند و متأسفانه تاکنون، آن‌گونه که باید مورد بازخوانی و مقایسه قرار نگرفته‌اند. موتیف «چشم برکندن و فرستادن آن به نزد عاشق» از جمله موتیف‌هایی است که در چندین حکایت منظوم و منثورِ ادب فارسی تکرار شده است. در این مقاله سعی شده است که ابتدا این موتیف تعریف شود و سپس با آوردن نمونه‌هایِ آن در ادب فارسی، مورد تجزیه وتحلیل قرار بگیرد. در این تجزیه و تحلیل به شخصیّت‌ها و زمان و مکانِ موتیف و هم‌چنین صور خیالِ استفاده‌شده در آن توجّه شده است. از طرفی دیگر، تلاش شده است که در یک سیرِ زمانی پیشینۀ این موتیف و کاربرد آن تا روزگار معاصر به دست داده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the motif of "Putting out the eyes and sending them to the lover"

نویسندگان [English]

  • Abbas Parsatalab 1
  • Hamidreza Fahandej saadi 2
1 Tehran - University of Tehran
2 University of Tehran
چکیده [English]

Motif is one of the most used terms in the field of literature and art, the most important characteristic of which is repetition. This repetition is sometimes conscious and sometimes unconscious in one or more artistic and literary works. There are many motifs in Persian poetry and prose that have played a key and inseparable role in the compilation and processing of stories with various themes, and unfortunately, they have not been read and compared as they should. The motif of “Putting out the eyes and sending them to the lover” is one of the motifs that is repeated in several stories in Persian literature. In this article, an attempt has been made to first define this motif and then analyze it by bringing examples of it in Persian literature. In this analysis, attention has been paid to the characters, time and place of the motif, as well as the imaginary images used in it. On the other hand, an attempt has been made to give the history of this motif and its use up to the present.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motif
  • Putting out the eyes
  • Hasan Basri
  • Otba ibn Gholam
  • Anoushirvan