مقایسۀ ‌ذهنیّت ‌غنایی ‌نظامی‌گنجوی ‌وخواجوی‌کرمانی ‌با ‌تکیه ‌بر‌«لیلی‌ و مجنون وگل‌ و نوروز»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

2 استادیار زبان وادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی ، همدان، ایران

10.29252/kavosh.2023.19386.3350

چکیده

موضوع این مقاله­ بحث و بررسی دربارۀ مقایسۀ ذهنیّت غنایی نظامی ­گنجوی در­ منظومۀ «لیلی و مجنون» و ذهنیّت غنایی ­خواجوی‌کرمانی در منظومۀ «گل­­ و نوروز» است. تحوّل شگرف ذهنیّت­ غنایی در ­این دو اثر، ناشی از ­آمیختگی ذهن شاعر و مخاطب است. چیره­ دستی نظامی در منظومۀ «لیلی و مجنون» بین منظومه ­های سنّتی­ غنایی ادبیّات فارسی مثال ­زدنی­ است. با این حال، منظومۀ «گل و نوروز» خواجو نیز در ­قالب مثنوی با محتوایی غنایی و عاشقانه در ­ادبیّات فارسی جایگاه رفیعی دارد. در شرح مطالب مقاله سه مبنای محتوایی این پژوهش این­گونه ­آمده­است: 1) ذهن وشخصیّت اثرگذار­ غنایی هر دو شاعر؛ 2) ارائة محتوایی­عاشقانه­­ که به ­تربیت انسانی ختم می­ شود؛ و 3) برداشت ذهنی ­مخاطب از منظومه ­ها؛ که­­ محورهای اصلی ­این مقاله به ­شمار ­می ­آیند. وفاداری در عشق، بن­مایۀ اصلی این دو منظومه است و با ماهیتی غنایی، هر دو­ شاعر به­ مضمونی آموزنده و حکیمانه اشاره­ دارند. احساسات و­ عواطف ­درونی شاعر­ که در این دو منظومه برای مخاطب به­ صورت ملموس درک­ می­ شود، بررسی و تحلیل شده ­­اند. عناصر محتوایی دو منظومه بر پایۀ عشق به­ تربیت و­ تکامل انسانی استوار ­است. بنابراین در این مقاله مضامین، افکار و ­دیدگاه­ های دو ­اثر بررسی ­شده است و­ میزان تأثیر آن­ها بر تعلیم و­ تربیت با ذهنیّت مخاطب مشاهده می­ شود. در منظومۀ «لیلی ­و­ مجنون» ­تغنیّات درونی ­وجود ­دارد ­که در مثنوی ­«گل و ­نوروز» مانند ­آن ­را ­مشاهده ­نمی­ کنیم. ­­اکثر مضامین غنایی ­در این دو ­مثنوی مشترک هستند­ و در ­مواردی ­هم ­اختلاف ­­وجود ­دارد­ که­ گاهی این ­اختلافات ­برجسته به ­نظر­ می ­رسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the lyrical mentality of "Nezami Ganjavi and Khajooy-e- Kermani" based on "Leyli -o- Majnoon and Gol -o- Nowrooz

نویسندگان [English]

  • morteza koshniyat 1
  • Shahrooz jamali 2
  • morteza Razaghpoor 2
1 Ph.D. student of Persian language and literature, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

The topic of this article is a discussion and analysis about comparing the lyrical mentality of Nizami Ganjavi in the poems of Leyli -o- Majnoon and the lyrical mentality of Khajooy-e-Kermani in the poems of Gol-o- Nowrooz. The dramatic change of the lyrical mentality in these works is the result of the fusion of the poet's and the audience's mentality. Nezami-e- Ganjavi mastery in the poem "" Leyli -o- Majnoon " is an example among the traditional-lyrical poems of Persian literature. But the Masnavi " Gol-o- Nowrooz" by Khajooy-e-Kermani also has a high position in Persian literature in the form of a Masnavi with lyrical and romantic content. The three content bases of this research are based on 1- the mind and influential lyrical personality of two poets, 2- the presentation of romantic content that ends in human education. 3- The mentality of the audience, which is the focus of this article. Loyalty in love is the main theme of these two masnavis, and both poets refer to an informative and wise content with a lyrical nature. Internalized feelings and emotions that can be concretely understood by the audience in both masnavis have been examined and analyzed. The content elements of two masnavis are based on love for education and human development. Therefore, in this article, the themes, thoughts and views of the two masnavis are examined and the degree of influence on education and training with the mentality of the audience is observed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leyli -o- Majnoon
  • Gol -o- Nowrooz
  • Lyrical mentality
  • Nezami Ganjavi
  • Khajoo-e- Kermani