تحلیل زیبایی شناسی شهر «بسیلا» مقرّ فرمانروایی طیهورشاه در کوش‏نامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مجازی المصطفی قم، قم، ایران.

2 استادیار گره زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مجازی المصطفی قم، قم، ایران.

3 دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم، قم، ایران

10.29252/kavosh.2023.19297.3349

چکیده

هر سبک نوین معماری برمبنای اصول، روش‎ها و سنّت‏ های سبک‎های پیشین استوار است و همواره، آن اثری در گذر زمان، شایستگی جاودانگی و ماندگاری دارد که از پشتوانۀ منطقی و مبانی نظری ریشه‎دارتری برخوردار باشد. بهره‎گیری از شکل‎های هندسی در معماری گذشته از اهمّیت و سابقۀ طولانی برخوردار است؛ به گونه‎ای که در ساختن اکثر معابد و مکان‎های مقدّس، از آن بهره می‎بردند. اهمیّت اعداد و اشکال در زیبایی‎شناسیِ اماکن تاریخی و مذهبی مشهود است. در این میان، عدد چهار و شکل مرّبع گونۀ بنا، به گونه‎ای نمادین بیشتر مورد اقبال معماران اسلامی قرار گرفته است.
هدف از پژوهش حاضر، جلب توّجه معماران به مفاهیم و شیوه‎هایی است که در ساختن شهر بسیلا، مقرّ فرمانروایی شاه طیهور در منظومۀ کوش‎نامه به کار رفته و اصل آنها با اتّکا بر تجربیّات بشری و تسلسل هویّتی دستاوردهای انسان با نسل‎های پیشین و پیش‌دانسته‎های انسان بنیان نهاده شده تا بتواند پاسخگوی نیازهای فطری و زیبایی‌شناختی انسان امروز باشد. در پژوهش حاضر که با روش تحلیلی-تطبیقی و با شیوة استقرائی انجام گرفته، با شناسایی عناصر اصلی زیبایی‎شناسی معماری اسلامی در حوزة عمل و نظر مانند سیمای ظاهری، استحکام و استواری، تقارن و تعادل، به بررسی چگونگی تأثیرگذاری آنها در ساختن شهر بسیلا در منظومۀ کوش‎نامه پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Aesthetic analysis of Basila City, the seat of Shah Tayhour’s rule in Kushnameh

نویسندگان [English]

  • fatemeh hajirahimi 1
  • salman rahimi 2
  • hasan shahryari 3
1 Assistant Professor of the Department of Persian Language and Literature, Al-Mustafa open University Qom.Qom, Iran.
2 Assistant professor of the Department of Persian Language and Literature Al-Mustafa open university Qom. Qom. Iran.
3 PhD graduate of Persian Language and Literature, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Every new style of architecture is based on the principles, methods and traditions of the previous styles and always has an effect in the course of time that is worth immortality, which has a logical support and deep theoretical foundations. The use of geometric shapes in the architecture has a long history and importance in such a way that they were used in the construction of most temples and holy places. The importance of numbers and shapes is evident in the aesthetics of historical and religious places. Among these, number four and the square-shaped buildings have been favored by Islamic architects in a symbolic way. The purpose of the present research is to draw the attention of architects in the construction of Basila City, the seat of Shah Tayhour's rule in the Kushnameh system, to the concepts and methods that are based on human experiences and the identity sequence of human achievements with previous generations and preconceived notions. Man was created with the ability to respond to the natural and aesthetic needs of his time. The current research was done with an analytical-adaptive method and an inductive one, and the main elements of Islamic architectural aesthetics in the field of practice and opinion are identified. Also, appearance, strength, stability, symmetry, balance, and how they affect the construction of Basila City in Kushnameh system have been investigated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aesthetics
  • Architecture
  • Basila City
  • Kushnameh
  • Tayhour Shah

مراجع

  1. الف) کتاب­ها

    1. اتینگهاوزن، ریچارد (1374)، تاریخچۀ زیبایی‌شناسی و نقد هنر، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: مولی.
    2. الیاده، میرچا (1372)، رساله در تاریخ ادیان، ترجمة جلال ستاری، تهران: سروش.
    3. الیاده، میرچا (1378)، اسطورۀ بازگشت جاودانه، ترجمة بهمن سرکاراتی، تهران: قطره.
    4. ایرانشاه بن ابی الخیر (1377)، کوش‎نامه، تصحیح جلال متینی، تهران: علمی.
    5. بناکتی، داوود بن محمد (1348)، تاریخ بناکتی، به کوشش جعفر شعار، تهران: انتشارات انجمن آثار ملّی.
    6. بی‌نام (1389)، تاریخ سیستان، تصحیح محمدتقی بهار، تهران: اساطیر.
    7. پیرنیا، محمدکریم و غلامحسین معماریان (1386)، سبک‎شناسی معماری ایران، تهران: سروش دانش.
    8. خاقانی‎شروانی، افضل‏الدّین (1313)، منشأت، تصحیح محمد روشن، تهران: دانشگاه تهران.
    9. خاقانی‎شروانی، افضل‏الدّین (1387)، دیوان، تصحیح ضیاالدّین سجّادی، تهران: زوار.
    10. دانشور، سیمین (1389)، علم الجمال و جمال در ادب فارسی، تهران: قطره.
    11. شبانکاره‎ای، محمدبن‎علی (1376)، مجمع‏الانساب، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
    12. شریفی، مجتبی (1388)، نمادها و رمزواره‏های حج (نشانه‏های الهی در سرزمین وحی)، تهران: رویش نو.
    13. طبرسى، فضل بن حسن (1377)، جوامع الجامع، انتشارات دانشگاه تهران.
    14. فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، تصحیح جلال خالقی‌مطلق، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
    15. کربن، هانری (1373)، معبد و مکاشفه، ترجمه انشالله رحمتی، چاپ 4، تهران: سوفیا.
    16. محمّدی، محسن (1393)، ره‌توشه مبلّغ در حج، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری مشعر.
    17. موسوی‎نسب، عبدالوهاب (1386)، باغ در بهشت: کاخ عباس‌آباد بهشهر، تهران: گنجینۀ هنر.
    18. نرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر (1363)، تاریخ بخارا، تصحیح مدرس رضوی، تهران: توس.
    19. نصر، سیدحسین (1389)، علم و تمدن در اسلام، ترجمة احمد آرام، تهران: خوارزمی.
    20. نورآقایی، آرش (1397)، عدد، نماد، اسطوره، تهران: افکار.
    21. ویدن‌گرن، گئو (1377)، دین‎های ایران، ترجمه منوچهر فرهنگ، تهران: آگاهان ایده.
    22. هوهنه‌گر، آلفرد (1379)، نمادها و نشانه‌ها، ترجمه علی صلح‌جو، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

    ب) مقالات

    1. بازارنوی، مژده؛ کرم دینارود و شهرام جلیلیان (1394)، «شهرسازی شهریاران اساطیری ایران»، همایش ملّی معماری و شهرسازی بومی ایران، دوره 1، صص 13-25.
    2. بلخاری‎قهی، حسن (1396)، «مفهوم زیبایی و مبانی زیبایی‌شناسی در قرآن »، هنرهای زیبا: هنرهای تجسمّی، دورۀ 22، شماره 4، صص 5-14.
    3. تسلیمی، نصرالله (1390)، «زیبا‎شناسی اسلامی»، اطلّاعات حکمت و معرفت، دورۀ 6، شماره 6، صص4-7.
    4. حاجی‎علی‎عسگر، ندا و کوروش مؤمنی (1396)، «تجلّی عدد چهار در طرح معماری آتشکده‏های ایران»، معماری و شهرسازی آرمان‎شهر، دورۀ 10، شماره 21، صص 23-38.
    5. علوی‎زاده، فرزانه و محمدجعفر یاحقی (1391)، « سیمای شهرها و کاربری آیینی آنها در ایران باستان (بر مبنای شاهنامة فردوسی و روایات تاریخی)»، جستارهای نوین ادبی، سال 44، شماره 4، صص1-33.
    6. قدوسی‎فر، هادی، فرح حبیب و مهتیام شهبازی (1391)، «حکمت خالده وجایگاه طبیعت در جهان‎بینی و معماری معابد ادیان مختلف»، باغ نظر، سال 9، شماره 20، صص 37-50.
    7. وثوقی، محمدباقر (1393)، «نام قدیم «کره» در متون جغرافیایی و تاریخی «یافته‌هایی نو در نسخه‌های خطی فارسی»، پژوهش‌های علوم تاریخی نشریۀ دانشگاه تهران. دوره 6، شماره 2، صص 135-150.

     

    ج) لاتین

    1- Rice, M. (2004). Egypt's Making: The Origins of Ancient Egypt 5000-2000 BC. London: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار