کارکرد ساخت گذرایی در تحلیل تیپ شناسی شخصیت در رمان «ترلان»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی و عضو مرکز تحقیقات میان‌رشته‌ای زبان و ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی

3 استادیار گروه روان‌شناسی سلامت دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، گرگان، ایران

10.29252/kavosh.2023.18902.3298

چکیده

زبان‌شناسی نقش‌گرا با مطالعه زبان‌های زنده دنیا و فراهم ­آوردن شیوه‌های جدید بررسی زبان، مؤلفه‌های جهان‌شمول گذرایی را استخراج کرد و روان‌شناسی تحلیلی نیز با حلاجی دقیق روان انسان، الگوهای جهان‌شمول روانی یا همان سنخ‌های روان‌شناختی را مطرح نمود. فراگیری مؤلفه‌های گذرایی در بیشتر زبان‌ها از یک سو و کهن‌الگوبودن سنخ‌های روان‌شناختی از سوی دیگر، ما را بر آن داشت تا رابطه میان تیپ‌های روان‌شناختی دو شخصیت از رمان «ترلان» نوشته فریبا وفی را با تکیه بر دو نگرش «درون‌گرایی» و «برون‌گرایی»، با میزان گذرایی دیالوگ‌ها و توصیفات نویسنده از آن‌ها بررسی و تحلیل کنیم.
دو پرسش پژوهش حاضر این است که چگونه زبان در بازنمود روان­شناسی شخصیت­ های داستانی نقش دارد و چگونه می‌توان از طریق ساخت گذرایی زبان داستان، تیپ ­روان‌شناختی شخصیت‌ها را شناسایی و تحلیل کرد. بدین منظور از دو نظریه ساخت و مؤلفه ­های گذرایی هاپر (Hopper) و تامسون (Thompson) و تیپ­شناسی شخصیت یونگ، استفاده کرده­ایم.
آمارها و داده ­های پژوهش نشان داد که نگرش روانی غالب در شخصیت ترلان، «درون‌گرا» و در شخصیت رعنا «برون‌گرا» است. پس از آن میزان گذرایی دیالوگ‌ها و بندهای هر دو شخصیت را بررسی کردیم و در نهایت، به این نتیجه رسیدیم که خصلت‌های روان‌شناختی فرد نه تنها منش و رفتار و شخصیت او را می‌سازد، بلکه بر زبان و شیوه استفاده‌ از آن نیز اثرگذار است؛ به طوری ­که گذرایی بندهای مربوط به شخصیت‌های برون‌گرا (رعنا) بالاتر و به سرنمون گذرایی نزدیک­تر است و در مقابل، در بندهای مربوط به شخصیت­ های درون­گرا (ترلان)، شاهد میزان گذرایی پایین‌تری در اکثر مؤلفه‌ها هستیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Application of Transitivity Structure in the Analysis of the Character Personality Type in the Novel Tarlan

نویسندگان [English]

  • salman goodarzi 1
  • Batool Vaez 2
  • arastoo mirani 3
1 Master’s student of Persian Language and Literature, Allameh Tabataba’i University
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature & Member of Language and Literature Interdisciplinary Research Center, Allameh Tabataba’i University
3 Assistant Professor, Department of Health Psychology, Islamic Azad University, Gorgan Branch
چکیده [English]

Having investigated living languages of world and by adopting new methods of studying language, functional linguistics brought to light universal parameters of transitivity. On other part, analytical psychology, through a detailed analysis of human psyche, introduced universal psychological patterns, or psychological ‘types’. Considering the existence of transitivity parameters in most languages, on one hand, and archaic nature of psychological types, on other hand, we decided to analyze relationship between the psychological types of two characters from novel Tarlan—based on two attitudes types of "introversion" and "extroversion"—and scale of transitivity of the dialogues and author's descriptions of the characters. The two main research questions were as follows: a) what role does language play in representing psychology of characters of the story?; and, b) how can we identify and analyze psychological type of characters based on transitivity structures in language of the story? We drew on two theories, namely structure and parameters of transitivity by Hopper and Thompson, and personality typology by Jung. Analysis of research data showed that dominant mental attitude was of the "introverted" type in Tarlan's personality and of "extroverted" type in Rana's personality. We then examined the transitivity of dialogues and clauses of both characters and finally came to conclusion that a person's psychological traits not only shape their disposition, behavior and character, but also affect their language and how it is used. The transitivity of clauses related to extroverted characters had higher transitivitywhile clauses related to introverted characters had a lower transitivity in most parameters.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychological Type
  • Transitivity Structure
  • Jung
  • Hopper and Thompson

مراجع

  1. الف) کتاب­ها

    1. انوری، حسن و احمدی‌گیوی، حسن (1385)، دستور زبان فارسی 2. چاپ پنجم، تهران: انتشارات فاطمی.
    2. بیلسکر، ریچارد (1398)، اندیشة یونگ. ترجمة حسین پاینده. چاپ دوم. تهران: انتشارات مروارید.
    3. تولان، مایکل (1386)، روایت­شناسی؛ درآمدی بر زبان‌شناختی-انتقادی. مترجمان: سیده‌فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران: سمت.
    4. حق‌شناس، حسن (1395)، طرح پنج عامل شخصیت‌شناسی؛ نظریه، آزمون‌ها و کاربردهای بالینی و مشاوره‌ای. چاپ اول. تهران: انتشارات روان‌سنجی.
    5. رابرتسون، رابین (1397)، یونگ‌شناسی کاربردی. ترجمة ساره سرگلزایی. چاپ پنجم. تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
    6. راسخ‌مهند، محمد (1396)، نحو زبان فارسی: نگاهی نقشی-رده‌شناختی. چاپ یکم. تهران: نشر آگه.
    7. شارپ، داریل (1398)، تیپ‌های شخصیتی: مدل تیپ‌شناسی یونگ. ترجمه بابک نجفی. چاپ ششم. تهران: نشر هیرمند.
    8. مارتین، چارلز (1397)، تیپ شخصیتی شما: شما چه کاری باید انجام دهید تا در زندگی پیشرفت کنید؟ ترجمة سیدمرتضی نظری. چاپ چهارم. تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
    9. مک‌گوایر، ویلیام و فرانسیس کرینگتون هال ریچارد (1398)، یونگ می‌گوید: مصاحبه‌ها و دیدارها. ترجمة سیروس شمیسا. چاپ چهارم. تهران: نشر قطره.
    10. مورنو، آنتونیو (1399)، یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمه داریوش مهرجویی. چاپ یازدهم. تهران: نشر مرکز.
    11. وفی، فریبا (1398)، ترلان. چاپ بیست و هشتم. تهران: نشر مرکز.
    12. یونگ، کارل گوستاو (1398)، اصول نظری و شیوه روان‌شناسی تحلیلی یونگ. ترجمه فرزین رضاعی. چاپ ششم. تهران: ارجمند.
    13. ________ (1400)، انسان در جستجوی هویت خویشتن. ترجمه محمود بهفروزی. چاپ ششم. تهران: نشر جامی.
    14. ________ (1400)، انسان و سمبول‌هایش. ترجمه محمود سلطانیه. چاپ سیزدهم. تهران: جامی.
    15. _________ (1400)، روان‌درمانی در عمل. ترجمه ارسطو میرانی. چاپ اول. تهران: جامی.
    16. _________(1394). ماهیت روان و انرژی آن. ترجمه پرویز امیدوار. چاپ سوم. تهران: انتشارات بهجت.
    17. _________(1400). نظریه روان‌کاوی. ترجمة عباس علیخانی. چاپ اول. تهران: انتشارات جامی.

    ب) مقالات

    1. حق‌بین، فریده (1383)، «بررسی ساخت‌های نامتعدی در زبان فارسی». فصلنامه علمی-پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س). جلد 13 و 14، شماره 48 و 49، صص 95-61.
    2. خدری، نجمه و ساسانی، فرهاد (1394)، «بررسی پیوستار گذرایی در فعل‌های گروهی فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، جلد 5، شماره 10، صص 35-25.
    3. راسخ‌مهند، محمد و مسعود محمدی‌راد (1394)، « تأثیر گذرایی بر ساخت جمله در زبان فارسی». نشریه پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، جلد 5، شماره 9، صص 47-1.
    4. قاسمی، ملیحه و یدالله جلالی‌پندری (1394)، «بررسی تیپ شخصیتی شخصیت‌های رمان شوهر آهوخانم». ادب پارسی معاصر، جلد 5، شماره 1، صص 124-84.
    5. کریمی، فائقه؛ گلفام، ارسلان و کربلایی‌صادق، مهناز (1399). «بررسی گذرایی در گفتار کودک فارسی‌ زبان از منظر انگاره نظری هاپر و تامسون». مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، جلد 8، شماره 3، صص 68-49.

    ج) پایان‌نامه

    1. احمدی، روح‌انگیز (1396)، بررسی وجوه و فرآیند افعال در سی غزل عطار از منظر زبان‌شناسی نقش‌گرای هلیدی. کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. 219 صفحه.
    2. قرایی، نگار (1391)، بررسی و مقابله شخصیت در آثار (داستان‌های کوتاه) هوشنگ گلشیری و نجیب محفوظ. کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. 110 صفحه.
    3. محجوب، مهسا (1393)، شخصیت‌پردازی در داستان‌های کوتاه جعفر مدرس صادقی با رویکردی نقش‌گرا. کارشناسی ارشد. کتابخانه مرکزی دانشگاه سمنان. دانشکده ادبیات و علوم انسانی.145 صفحه.
    4. محمدزاده، شهرزاد (1396)، تحلیل روان‌شناختی برخی رمان های حسین سناپور، زویا پیرزاد و فریبا وفی براساس نظریه شخصیت اریک فروم، آلفرد آدلر و کارل گوستاو یونگ. دکتری. کتابخانه مرکزی دانشگاه خوارزمی. 260 صفحه.
    5. نظیف، نرگس (1393)، تحلیل جهان‌بینی و شخصیت سعدی در غزلیات با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا. کارشناسی ارشد. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. پژوهشکده زبان و ادبیات. 163 صفحه.

    د) لاتین

    1. Halliday, M.A.K. (1994). An introduction to Functional Grammar. 2nd edition. London: Edward Arnold.
    2. Hopper, Paul J; Sandra A. Thompson (1980). Transitivity in Grammar and Discourse. Language, Vol. 56, No. 2. pp. 251-299.
    3. Jahankhani, Lotfollah (1993). “On the Concept of Transitivity in Farsi”. MA. Thesis, University of Tarbiat Modarres.
    4. Jung, Carl Gustav (1976). Psychological Types. Bollingen series xx. Princeton university press.

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار