رمزپردازی نردبان در شعر مولوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه الزهراء

10.29252/kavosh.2008.2385

چکیده

مولانا در سرودن مثنوی و غزلیات بی مانند خود از واژه­ ها و ترکیبات به صورت تازه ­ای استفاده کرده و مفهوم و معنای تازه ­ای به آنها بخشیده است. دسته ­ای از آن­ها را می توان در مجموعه ترکیب ­های تازه زبان فارسی طبقه بندی کرد و دسته ­ای از آن­ها در زمره امثال و کنایات قرار می­ گیرند، و بعضی به صورت رمز و سمبل در دیوان پیدا می­ شوند. از جمله واژه­ هایی که در زبان استعاری مولانا صورتی رمزی و نمادین می­ یابد واژه نردبان است. مولانا نه تنها با ترکیبات تازه ­ای که با این کلمه می ­سازد به غنای زبان فارسی کمک می­ کند، بلکه با کاربرد نمادین آن حال و هوای تازه ­ای هم به آن دسته از غزلیات خود می­ بخشد که به نوعی در جهت رسیدن به بام آسمان و عرش الهی و دیدار با آن برترین است.
مقاله حاضر ابتدا به بررسی چگونگی کاربرد واژه نردبان در زبان کتب مذهبی چون قرآن و کتاب مقدس می­ پردازد و پس از آن با استفاده از شواهدی از ادعیه و احادیث ثابت می­ کند که نردبان از سمبل­ های دینی و عرفانی Transcendental جهانی و اسلامی و ایرانی است.
پس از آن به ترکیباتی که در شعر فارسی پیش از مولانا ساخته شده اشاره می­ شود. با این واژه در زبان فارسی مثل ­هایی ساخته شده که با استناد به کتاب­ه ای امثال و حکم بعضی از آنها ذکر می ­شود. نردبان و ترکیبات آن بخصوص در شعر سنایی و عطار مورد مداقه و مطالعه قرار می­ گیرد و پس از آن کاربرد استعاری و رمزی آن در مثنوی و غزلیات شمس بررسی می­ شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Symbolization of Ladder in Mulavie’s Poetry

نویسنده [English]

  • Maryam Hoseini
Associate Professor of Persian Language and Literature, Al-Zahra University
چکیده [English]

In composing Masnavi and formidable sonnets, Mulana used new terms and compounds which have rendered fresh meanings to his poetry. A group of them can be categorized in collection of new Persian terms, and the others in proverbs, irony and symbols. One of these terms which can be found in his metaphorical language is ladder that takes the form of a symbol. He used it not only to make new compounds that brought about a new joyful atmosphere to highten Persian language but also to make a means to reach the kingdom of Almighty. The present article aims at the usage of the term ladder in religious books such as the Quran and the Holy Book. Later, it proves that ladder is a religious and transcendental symbol of Iranian, Islamic and world Languages. To support the argument the compounds made in pre_Mulavi’s poetry will be considered. By referring to Amsal-al-Hekam examples of these compounds will be shown with particular indication to the poetrty of Attar and Sanaee. Finally, the metaphorical and symbolical usage of the term in Masnavi and Shams' sonnets will be examined.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ladder
  • Mulana
  • Shams' sonnets
  • Masnavi
  • Mystic language