تحلیل محتوایی و ساختاری نقیضه‌های ناصر فیض

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه یزد

2 استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه یزد

3 استاد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه یزد

10.29252/kavosh.2020.12815.2656

چکیده

این نوشتار به تحلیل محتوایی و ساختاری نقیضه‌های شاعر طنزپرداز معاصر، ناصر فیض، در چهار مجموعه‌شعر طنزآمیز  او («املت دسته‌دار»، «نزدیک ته خیار»، «فیض‌بوک» و «فیضاً له») پرداخته است. نگارندگان بر آن بوده‌اند تا تعریفی دقیق از نقیضه ارائه دهند و بر اساس آن کوشیده‌اند نقیضه‌های ناصر فیض را واکاوی نمایند. در زمینۀ محتوایی نقیضه‌های فیض ضمن خنداندن مخاطبان و بهره‌گیری از عناصر طنزآمیز، انتقادهایی را در حیطۀ مسائل اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی، فرهنگی و سیاسی مطرح ساخته­ است. در زمینۀ ساختاری، نقیضه‌های فیض با اعمال قواعدی در قلمرو زبان، موسیقی، معنا و تصویر، ناسازگاری‌هایی را پدید آورده است که با ساختار نقیضه‌ها همسویی دارد؛ به‌عنوان مثال، شاعر در ساختار زبانی از طریق واژه‌سازی، ‌بازی زبانی، جمع‌الجمع‌سازی، عامیانه‌نویسی و ... مهارت‌های خود را نشان داده است. در زمینۀ موسیقی شعر، با برهم‌زدن قواعد معمول در وزن و قافیه و ردیف، فضای متناسبی را پدید آورده؛ به لحاظ معنایی دست به آشنایی‌زدایی زده و در عرصۀ خیال‌پردازی، تصاویری طنزآمیز و کاریکاتوروار خلق کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Structural and content analysis of Naser Feyz's parody

نویسندگان [English]

  • majid danaee 1
  • majid pouyan 2
  • yadollah jalali 3
1 PhD student in Persian language and literature, Yazd University
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Yazd University
3 Professor of Persian Language and Literature, Yazd University
چکیده [English]

This article aims at the content and structural analysis of the poetry of Nasser Feyz, a contemporary satirical poet, in his four comic collections (i.e., The Omlete with Handle, Near the Cucumber Stub, Feyzbook and Feyzanlah). The authors first provide a precise definition of parody and then, based on that, analyze the content and structure of Naser Feyz's parodies. In terms of the content, those parodies both make at the readers laugh at satirical elements and raises criticisms of social, economic, moral, cultural and political issues. From the structural point of view, the rules of language, music, semantics and imagery are applied to create graceful inconsistencies that are in line with the paradigmatic structure. For example, the poet has shown his skills in the realm of language through word verbal games, word-formation, double pluralization, and folklore.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parody
  • Naser Feyz
  • Comic poetry
  • Contemporary poetry

مراجع

الف) کتاب­ها
1. اخوان ثالث، مهدی (۱۳۹۰)، نقیضه و نقیضه‌سازان، تهران: زمستان.
2. انوشه، حسن (۱۳۷۶)، فرهنگنامۀ ادبی فارسی (گزیدۀ اصطلاحات و مضامین و موضوعات ادب فارسی)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
3. حافظ، شمس‌الدین محمّد (۱۳۸۵)، دیوان اشعار به تصحیح رشید عیوضی، تهران: امیرکبیر.
4. حلبی، علی‌اصغر (۱۳۶۴)، تاریخ طنز و شوخ‌طبعی در ایران، تهران: بهبهانی.
5. خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۸۹)، حافظ‌نامه، تهران: علمی و ‌فرهنگی.
6. داد، سیما، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه‌نامۀ مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوۀ تطبیقی و توضیحی) (۱۳۸۰)، تهران: مروارید.
7. داوودی، علی (1388)، مردگان بسیارند (گزیده اشعار)، چاپ دوم، تهران: تکا.
8 . رامین، علی و کامران فانی و محمّدعلی سادات (۱۳۸۹)، «نقیضه یا پارودی»، دانشنامۀ دانش‌گستر، تهران: دانش‌گستر، صص۱۳۸۰-۱۳۸۲.
9 . فتوحی، محمود (۱۳۹۵)، سبک‌شناسی؛ نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
10. فیض، ناصر (۱۳۸۴)، املت دسته‌دار، تهران: سورۀ مهر.
11. _________ (۱۳۸۸)، نزدیک ته خیار، تهران: سورۀ مهر.
12. _________ (۱۳۹۲)، فیض‌بوک، تهران: سورۀ مهر.
13. _________ (۱۳۹۵)، فیضاً له، تهران: کتاب قاف.
14. قصّاب کاشانی، سعید (1363)، دیوان قصّاب کاشانی، به کوشش جواهری وجدی، تهران: سنایی.
15. موسوی گرمارودی، سیدعلی (۱۳۸۰)، دگرخند؛‌ درآمدی کوتاه بر طنز و هزل و هجو در تاریخ و تاریخ معاصر، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
16. میرصادقی، میمنت (۱۳۷۶)، واژه‌نامۀ هنر شاعری، تهران: کتاب مهناز.
ب) مقاله­ها
1. اصلانی، محمّدرضا (۱۳۸۴)، «نگاهی به چند اصطلاح و موضوع رایج در هنر طنز» نشریۀ رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شمارۀ۷۳، صص۷۸-۸۳.
2. بهمنی مطلق، یدالله و مرضیه مالکی (۱۳۹۴)، «بررسی مفهوم تعارض و انواع آن در فن جواب در شعر فارسی از آغاز قرن ششم»، نشریۀ کهن‌نامۀ ادب پارسی، سال۶، شمارۀ۱، صص۷۱-۹۴.
3. جوادی، حسن (۱۳۶۵)، «تقلید مضحک و کنایۀ طنزآمیز»، نشریۀ آینده، سال۱۲، شمارۀ۳و۴، صص۱۲-۱۸.
4. زیرک، نصرالله (۱۳۹۰)، «تحلیل ساختار و کارکرد پارودی در دیوان البسۀ نظام قاری یزدی»، نشریۀ تخصصی زبان و ادبیات فارسی (دانشگاه آزاد مشهد)، شمارۀ۲۹، صص۱۳۸-۱۵۵.
5. شفیعیون، سعید (1388)، «تزریق نوعی نقیضه هنجار ستیز طنزآمیز در ادبیات فارسی»، نشریۀ ادب پژوهی، شماره دهم، صص27-56.
6. صدریان،‌ محمّدرضا‌ (۱۳۸۹)، «تحلیل تعاریف نقیضه»،‌ نشریۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ۱۸، صص۱۷۱-۲۰۲.
7. عرب‌نژاد، زینب و دیگران (۱۳۹۵)،‌ «اصطلاح‌شناسی تطبیقی نقیضه و پارودی»،  نشریۀ ادبیات تطبیقی، سال۸، شمارۀ۱۵، صص۲۴۵-۲۶۷.
8. فتوحی، محمود (۱۳۸۷)، «ارزش ادبی ابهام از دو معنایی تا چند‌لایگی معنا»، نشریۀ زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ۶۲، صص۱۷-۳۶.
9. فلاح قهرودی، غلامعلی و زهرا صابری تبریزی (۱۳۸۹)، «نقیضه و پارودی»، نشریۀ پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، شمارۀ۴، صص۱۷-۳۲.
10. قاسمی‌پور، قدرت (۱۳۸۸)، «نقیضه در گسترۀ نظریه‌های ادبی معاصر»،‌ نشریۀ نقد ادبی، سال۲، شمارۀ۶، صص۱۲۷-۱۴۷.
کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی
دوره 22، شماره 48
خرداد 1400
صفحه 165-202

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار