موسیقی کلمه و آهنگ کلام در کتاب «روزها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه فرهنگیان

چکیده

«روزها»، سرگذشت زندگی محمّدعلی اسلامی ندوشن است که در چهار جلد با نثری شیوا و ادبی نوشته شده است. نثر اسلامی ندوشن در «روزها»، همچون کلام او در وقت سخن گفتن طنین خاصّی دارد؛ در برخی جمله­ها، تلفّظ برخی واژه­ها و ترکیبات بسیار گوش­نواز است و تعداد درنگ­های بعد از «واحدهای آهنگین» قابل توجّه است. ساختار جمله و واژگان در «روزها» نمایانگر آن است که اسلامی ندوشن از شیوه­هایی بهره برده است تا آهنگ کلامش برجسته و دلنشین شود. در این مقاله با روش تحلیل و توصیف نشان داده می­شود که در «روزها»، از واژه­هایی بهره برده شده است که ظرفیّت آفرینش موسیقی کلام را در حدّی فراتر از واج­آرایی و در مواردی نزدیک به مرزهای نظم عروضی دارد. شگرد دیگری که اسلامی ندوشن برای رونق آهنگ کلام از آن بهره برده است توجّه به «درنگ»  و تغییر جای «تکیه» است؛ چنانکه خواننده آهنگ تازه­ای از عبارات این کتاب می­شنود. در این مقاله گزینش واژگان به عنوان عامل موسیقی ساز و «تکیه» و «درنگ» به عنوان دو عامل که در لحن و آهنگ کلام مؤثّر واقع شده­اند بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Music of the Word and Intonation of Speech in Roozha (The Days): A book of Autobiography of Eslami Nodooshan

نویسنده [English]

  • Zohreh Ahmadipoor Anari
Member of Farhangian University
چکیده [English]

Music of word and intonation of speech is perfectly used in an autobiography named "Roozha". One feels there is a special ringing in arrangement of the words used in Roozha and also in the way Eslami Noodooshan talks about himself. Some words and some sentences as they are arranged have melodious pronunciation. Also there are increasing pauses in few sentences and the last syllables of the last words in the sentences are pronounced with rising tone.
The Study of the sentences and some of word structures in Roozha shows that Eslami Noodooshan has made use of special methods and techniques to make his speech prominent and melodious which has caused his biography to find special tone.
In the present study the author has made an effort to show that Eslami Noodooshan has selected the words purposefully to bring a sense of prominence in terms of lexical music. His book has the ability to produce a language music getting close to a prosody meter. Through analysis and description of the words and sentences used in Roozha the author also indicates how the autobiography has become a prominent literary work by pause between sentences and changing place of accent.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • supra segmental
  • pause
  • accent
  • intonation
  • Rooz
  • ha
  • Eslami Noodooshan
  • music of speech

مراجع

الف)کتاب‌ها:
1-اسلامی ندوشن، محمّدعلی(1355)، جان جهان­بین، تهران، انتشارات توس.
2- ________________(1363)، روزها، جلدهای3-1، تهران، انتشارات یزدان.
3- باطنی، محمّدرضا(1378)، توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
4- توحیدی، جلیل(1389)، پژوهشی در صوت­شناسی فارسی جدید، ترجمة لطف­الله یارمحمّدی و محمّدرضا پرهیزگار، تهران، انتشارات سمت.
5- حقّ­شناس، علی­محمّد(1390)، آواشناسی، تهران، نشر آگاه.
6- دهقانی، محمّد(1389)، از شهر خدا تا شهر انسان: در نقد و بررسی ادبیّات کلاسیک و معاصر، تهران، نشر مروارید.
7- رحیمیان، هرمز(1391)، ادوار نثر فارسی از مشروطیّت تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات سمت.
8- رستگار فسایی، منصور(1380)، انواع نثر فارسی، تهران، انتشارات سمت.
9- ساغروانیان، سیّدجلیل(1369)، فرهنگ اصطلاحات زبان­شناسی، مشهد، نشر نما.
10- سمیعی، احمد(1378)، نگارش و ویرایش، تهران، انتشارات سمت.
11- شفیعی کدکنی، محمّدرضا(1370)، موسیقی شعر، تهران، انتشارات آگاه.
12- شمیسا، سیروس(1387)، سبک­شناسی نثر، تهران، نشر میترا.
13- صفوی، کورش(1383)، از زبان­شناسی به ادبیّات، تهران، انتشارات سورة مهر.
14- فرشیدورد، خسرو(1388)، دستور مختصر امروز بر پایة زبانشناسی جدید، تهران، نشر سخن.
15- ناتل خانلری، پرویز(1377)، تاریخ زبان فارسی، تهران، انتشارات فردوس.
16- وحیدیان کامیار، تقی(1379)، نوای گفتار در فارسی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
17- ____________(1383)، دستور زبان فارسی1، تهران، انتشارات سمت.
18- وزیرنیا، سیما(1379)، زبان شناخت، تهران، نشر قطره.
19- هایمن، لاری.ام(1368)، نظام آوایی زبان: نظریه و تحلیل، ترجمة یدالله ثمره، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.
20- همایی، جلال­الدّین(1388)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ بیست و هشتم، تهران، نشر هما.
ب)مقالات:
1- رضایی، والی(1383)، «زبان معیار چیست؟ و چه ویژگی­هایی دارد؟»، نامة فرهنگستان، دورة6، شمارة3، پیاپی23، صص35-20.
2- مدرّسی قوامی، گلناز(1393)، «درنگ: مکث یا مرز؟»، علم زبان، سال2، شمارة 3، صص27-7.
3- نصرتی، عبدالله و همکاران(1390)، «سبک نویسندگی دکتر محمّدعلی اسلامی ندوشن»، بهارستان سخن، دورة7، شمارة18، صص70-51.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار