ORIGINAL_ARTICLE
آذر برزین در متون پهلوانی پس از شاهنامه
آذربرزین پسر فرامرز، یکی از یلان نامدار منظومههای حماسی پس از شاهنامه است. برای نخستین بار در بهمننامه است که آذربرزین بدون هیچ مقدّمهای وارد داستان میشود و پس از کینخواهی از بهمن، دیگر سخنی از او به میان نمیآید. در منظومههای دیگری مانند فرامرزنامۀ بزرگ و شهریارنامه، روایتهایی دربارۀ چگونگی آشنایی فرامرز با مادر آذربرزین آمده و در منظومۀ اخیر، حتّی آیندۀ آذربرزین نیز پیشبینی شده است. در برخی طومارهای نقّالی و برخی روایات شفاهی شاهنامه روایات متعدّدی از سرگذشت آذربرزین نیز هست که اگرچه در ساختار داستان با روایت بهمننامه برابری دارند، امّا افزودههای دیگری نیز در این دسته روایات دیده میشود که اگر ریشه در روایات کهن نداشته باشند، بیانگر شهرت داستانهای فرامرز و به تبع او فرزندش آذربرزین، در میان تودۀ مردم بوده است. در این مقاله به بررسی مجموعه روایاتی که در ادب پهلوانی، دربارۀ آذربرزین از آغاز تولّد تا پایان زندگیش آمده میپردازیم؛ سپس نشان میدهیم که مهمترین خویشکاری آذربرزین در ادب پهلوانی ایران، نبرد با بهمن پادشاه کیانی است و پس از ادای این وظیفه، این پهلوان از صحنۀ داستانهای ملّی خارج میشود و به تبع آن، سیر روایات پهلوانی نیز به پایان میرسد.
https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_1172_0623abec37f2d1589d5835ed065b07ca.pdf
2018-05-22
9
32
10.29252/kavoshnameh.19.36.9
آذربرزین
فرامرز
بهمن
شهریارنامه
فرامرزنامۀ بزرگ
رضا
غفوری
reza_ghafouri136@yahoo.com
1
عضوهیئت علمی دانشگاه حضرت نرجس (س)
LEAD_AUTHOR
- اسدیتوسی(1354)، گرشاسبنامه، بهکوشش حبیب یغمایی، تهران، انتشارات طهوری.
1
2- انجوی شیرازی، سیّدابوالقاسم( 1369)، فردوسینامه، تهران، انتشارات علمی.
2
3- ایرانشان بن ابیالخیر(1370)، بهمننامه، تصحیح رحیم عفیفی، تهران، انتشارات مؤسّسة علمی و فرهنگی.
3
4- بلعمی، ابوعلی(1386)، تاریخ بلعمی، تصحیح محمّدتقی بهار و محمّد پروین گنابادی، تهران، نشر هرمس.
4
5- بیغمی، محمّد(1381)، دارابنامه، تصحیح ذبیحالله صفا، تهران، انتشارات مؤسّسة علمی و فرهنگی.
5
6- پاتر، آنتونی(1384)، نبرد پدر و پسر در ادبیّات جهان، ترجمة محمود کمالی، تهران، نشر ایدون.
6
7- ثعالبی، عبدالملک بن محمّد(1368)، تاریخ ثعالبی، ترجمة محمّد فضایلی، تهران، نشر نقره.
7
8- جیحونی، مصطفی(1381)، حماسهآفرینان شاهنامه، تهران، انتشارات شاهنامهپژوهی.
8
9- داستان پتیاره(1394)، هفت منظومة حماسی، تصحیح رضا غفوری، تهران، انتشارات میراث مکتوب.
9
10- داستان رستم و سهراب(1369)، نگارش مرشد عبّاس زریری، به کوشش جلیل دوستخواه، تهران، نشر توس.
10
11- رستگارفسایی، منصور(1379)، اژدها در اساطیر ایران، تهران، نشر توس.
11
12- رستگارفسایی، منصور(1388)، فرهنگ نامهای شاهنامه، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
12
13- رستمنامه(1387)، تصحیح محمّد بهشتی، تهران، انتشارات پیری.
13
14- سیستانی، ملک شاه حسین(1389)، احیاءالملوک، بهاهتمام منوچهر ستوده، تهران، انتشارات مؤسّسة علمی و فرهنگی.
14
15- صفا، ذبیحالله(1354)، حماسهسرایی در ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر.
15
16- طبری، ابوجعفر محمّدبن جریر(1384)، تاریخ الرّسل و الملوک، ترجمة صادق نشات، تهران، انتشارات مؤسّسة علمی و فرهنگی.
16
17- طرسوسی، ابوطاهر محمّد(1374)، دارابنامه، بهکوشش ذبیح الله صفا، تهران، انتشارات مؤسّسة علمی و فرهنگی.
17
18- طومار شاهنامة فردوسی(1381)، به کوشش هاشمی، احمد و سیّد مصطفی سعیدی، تهران، انتشارات خوشنگار.
18
19- طومار کهن شاهنامة فردوسی(1390)، به کوشش جمشید صداقتنژاد، تهران، انتشارات دنیای کتاب.
19
20- طومار نقّالی شاهنامه(1391)، به کوشش سجّاد آیدنلو، تهران، نشر بهنگار.
20
21- عناصری، جابر(1387)، شناخت اساطیر ایران بر اساس طومار نقّالان، تهران، انتشارات سروش.
21
22- عنبرسوز، مریم(1390)، زن در ایران باستان، تهران، انتشارت روشنگران و مطالعات زنان.
22
23- فرامرزنامة بزرگ(1394)، به کوشش ماریولین فان زوتفن و ابوالفضل خطیبی، تهران، نشر سخن.
23
24- فردوسی، ابوالقاسم(1386)، شاهنامه، تصحیح جلال خالقیمطلق، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
24
25- فرنبغ دادگی(1380)، بندهش، گزارش مهرداد بهار، تهران، انتشارات توس.
25
26- گریمال، پیر(1378)، فرهنگ اساطیر یونان و روم، ترجمة احمد بهمنش، تهران، انتشارات امیرکبیر.
26
27- لطفینیا، حیدر(1388)، حماسههای قوم کُرد، تهران، انتشارات سمیرا.
27
28- مزداپور، کتایون و مهران افشاری(1385)، تازه به تازه نو به نو: مجموعه مقالات دربارة اساطیر، فرهنگ مردم و ادبیّات عامّة ایران، تهران، نشر چشمه.
28
29- مجملالتّواریخ و القصص(1383)، تصحیح محمّدتقی بهار، تهران، انتشارات دنیای کتاب.
29
30- مختاری، محمّد(1393)، اسطورة زال، تهران، انتشارات توس.
30
31- مسکویه، ابوعلی(1369)، تجاربالامم، ترجمة ابوالقاسم امامی، تهران، انتشارات سروش.
31
32- مشکیننامه(1386)، به اهتمام داوود فتحعلی بیگی، تهران، نشر نمایش.
32
33- نثر نقّالی شاهنامه(1394)، تصحیح رضا غفوری، شیراز، انتشارات سیوند.
33
34- ندیم، مصطفی(1376)، گرشاسب در پویة ادب فارسی، شیراز، نشر ایرا.
34
35- نیبرگ، هنریک سموئل(1381)، دستورنامة پهلوی، تهران، نشر اساطیر.
35
36- هفت لشکر(1377)، تصحیح مهران افشاری و مهدی مداینی، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
36
37- یوسفی، غلامحسین(1373)، فرّخی سیستانی، بحثی در شرح احوال و روزگار و شعر او، تهران، نشر علمی.
37
ب) مقالات
38
1- افشاری، مهران(1387)، «روایت کشتن اژدها و ازدواج با دختر»، تازه به تازه نو به نو، تهران، نشر چشمه، صص129-127.
39
2- آیدنلو، سجّاد(1383)، «بررسی فرامرزنامه»، نامة پارسی، تهران، سال نهم، شمارة دوم، صص198- 176.
40
3- آیدنلو، سجّاد(1387)الف، «پیشینة مکتوب و چندصدسالة برخی روایات مردمی- شفاهی شاهنامه»، سال هفتم، شمارة 24 و 25، صص83- 74.
41
4- ---------(1387)ب، «چند بنمایه و آیین مهمّ ازدواج در ادب حماسی ایران»، جستارهای ادبی، شمارة 160، صص23-1.
42
5- ---------(1386)، «رزمافزار موروثی و سنگین پهلوان در سنّت حماسی ایران»، شاهنامهپژوهی، دفتر دوم، مشهد، آهنگ قلم، صص41- 31.
43
6- خالقیمطلق، جلال(1372)، « ببر بیان»، مندرج در گلرنجهای کهن(برگزیدة مقالات دربارة شاهنامة فردوسی)، به کوشش علی دهباشی، تهران، نشر مرکز، صص342-275.
44
7- -------------(1361)، «فرامرزنامه»، ایراننامه، آمریکا: سال 1، شمارة پاییز، صص 22-45.
45
8- روحالامینی، محمود(1374)، «ساختار اجتماعی ازدواجهای شاهنامه»، نمیرم از این پس که من زندهام، به کوشش غلامرضا ستوده، تهران، دانشگاه تهران، صص806- 793.
46
9- سرکاراتی، بهمن(1385)الف، «بازشناسی بقایای افسانة گرشاسب در منظومههای حماسی ایران»، سایههای شکار شده، تهران، انتشارات طهوری، صص 286- 251.
47
10- -------------(1385)ب، «سلاح مخصوص پهلوان در روایات حماسی هند و اروپایی»، سایههای شکارشده، تهران، انتشارات طهوری، صص390- 363.
48
11- مشتاق مهر، رحمان و سجّاد آیدنلو(1386)، «که آن اژدها زشت پتیاره بود»، گوهرگویا، سال اوّل، شمارة 2، صص169-143.
49
ج) نسخههای خطّی
50
1- شهریارنامه(بیتا)، دستنویس کتابخانة ملّی، به شمارة 1757869.
51
2- عطایی(بیتا) الف، برزونامة جدید، نسخة کتابخانة مجلس شورای اسلامی، به شمارة 62855.
52
3- ----(بیتا)ب، برزونامة جدید، دستنویس کتابخانة پاریس به شمارة 1189.
53
4- ----(بیتا)ج، برزونامة جدید، نسخة آنکتیل دوپرون، به شمارة R.9 .804.
54
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسة شعر «عشق بتان» رشید وطواط با شعر «ذخیرة» آپولینر
کالیگرام(Calligramme)، نوعی شعر کانکریت(Concrete poetry)است که گیوم آپولینر(1918-1790)، شاعر فرانسوی، آن را برای اوّلینبار در ادبیّات فرانسه مطرح کرد و بنیاد نهاد. کالیگرام در زبان فرانسه، به معنای خطّاطییا نقّاشیخط است. در اصطلاح ادبی، نوعی جریان شعری است که از ترکیب سه هنر: نوشتار، گرافیک و خوشنویسی ایجاد میشود. نوع چینش و ترکیب واژهها و جملات نوشتاری شعر کالیگرام، به گونهای است که یک تصویر گرافیکی مثل تصویر پرنده، درخت، گل، شمشیر، چهرۀ انسان و... را تشکیل میدهد. ضمناً متن شعر، با خطّ زیبای خوشنویسی نوشته میشود. در این مقاله، تلاش نگارنده بر این بوده که با نگرش تطبیقی، بین یکی از کالیگرامهای آپولینر با عنوان «شعر ذخیره» با نمونهای از شعرهای توشیح(مشجّر) رشیدالدّین وطواط با عنوان «عشق بتان» مقایسهای انجام دهد. اهمّیّت و ضرورت تحقیق، کشف و شناسایی مشابهتهای فرمالیستیو همانندیهای گرافیکی میان ایندو گونة شعری از ادبیّات دو کشور متفاوت است که میتواند حکایت از روابط پنهان و پیدای هردو کشور داشته باشد. نتیجة سخن این است که دو شعر مذکور حدّاقل از چهار جهت با همدیگر شباهت شکلی دارند: 1- تجسّمی بودن هردو شعر 2- مشابهت محتوایی و مضمونی 3- آمیختگی هر دو شعر با هنر خوشنویسی 4- توجّه متوازن به بُعد شنیداری و گرافیکی هر دو شعر.
https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_1173_e17706de08f55e2967c684c8a207fa88.pdf
2018-05-22
33
61
10.29252/kavoshnameh.19.36.33
کالیگرام(نقّاشیخط)
شعر توشیح(مشجّر)
شعر کانکریت(تجسّمی)
گیوم آپولینر
رشید- الدّین وطواط
نصرت الله
دین محمدی کرسفی
dnosratollah@yahoo.com
1
عضو هیات علمی
LEAD_AUTHOR
- آذر، اسماعیل(1387)، ادبیّات ایران در ادبیّات جهان، تهران، انتشارات سخن.
1
2- انوشه، حسن(1376)، فرهنگنامة ادبی فارسی: دانشنامة ادب فارسی، جلد 2، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
2
3- باطنی، محمّدرضا(1378)، فرهنگ معاصر انگلیسی– فارسی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.
3
4- برونیگ، لروی سی و گیوم آپولینر(1382)، نویسندگان قرن بیستم فرانسه، ترجمة عبدالله کوثری، تهران، نشر ماهی.
4
5- جعفری، سیاوش(1394)، شعر نو در ترازوی تأویل، تهران، انتشارات مروارید.
5
6- حدیدی، جواد(1373)، از سعدی تا آراگون، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
6
7- حسن لی، کاووس(1383)، گونههای نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران، نشر ثالث.
7
8- حسینی، صالح(1371)، نیلوفر خاموش، تهران، انتشارات نیلوفر.
8
9- خانلری(کیا)، زهرا(1375)، فرهنگ ادبیّات جهان، تهران،انتشارات خوارزمی.
9
10- داد، سیما(1375)، فرهنگ اصطلاحات ادبی: واژهنامة مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی، چاپ دوّم، تهران، انتشارات مروارید.
10
11- دهبزرگی، غلامحسین(1386)، تاریخ ادبیّات جهان از آغاز تا پایان سدة بیستم، تهران، نشر زوار.
11
12- رستگار فسایی، منصور(1380)، انواع شعر فارسی، چاپ دوم، شیراز، انتشارات نوید شیراز.
12
13- روزبه، محمّدرضا(1386)، ادبیّات معاصر ایران(شعر)، چاپ سوم، تهران، نشر روزگار.
13
14- رودکی، ابوعبدالله جعفر بن محمّد بن حکیم بن عبدالرّحمن بن آدم(1372)، گزینة اشعار پارسی، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ هشتم، تهران، انتشارات صفی علیشاه.
14
15- سعادت، اسماعیل(1384)، ادبیّات تطبیقی(فارسی– فرانسه)، جلد اوّل، تهران، فرهنگستان زبان و ادبیّات فارسی.
15
16- شمس لنگرودی(محمّدتقی جواهری گیلانی)(1381)، تاریخ تحلیلی شعر نو، چاپ چهارم، تهران، نشر مرکز.
16
17- شمس قیس رازی(1373)، اَلمُعجم فِی معاییر اشعار العجم، به کوشش سیروس شمیسا، تهران، انتشارات فردوس.
17
18- شمیسا، سیروس(1383)، نقد ادبی، تهران، انتشارات فردوس.
18
19- -----------(1372)، نگاهی تازه به بدیع، چاپ پنجم، تهران، انتشارات فردوس.
19
20- صفّارزاده، طاهره(1365)، حرکت و دیروز، چاپ دوم، شیراز، انتشارات نوید.
20
21- ------------(1366)، طنین در دلتا(مجموعة شعر)، چاپ دوم، شیراز، انتشارات نوید.
21
22- طهماسبی، فرهاد(1387)، درآمدی بر ادبیّات جهان، تهران، نشر بال.
22
23- علیپور، مصطفی(1378)، ساختار زبان شعر امروز، تهران، انتشارات فردوس.
23
24- محبتّی ، مهدی(1380)، بدیع نو، تهران، انتشارات سخن.
24
25- محسنینیا، ناصر(1393)، ادبیّات تطبیقی در جهان: کلّیات، مبانی، مکاتب، تهران، انتشارات علم و دانش.
25
26- مولوی، مولانا جلالالدّین محمّد(1373)، مثنوی معنوی، مطابق نسخة تصحیح شدة رینولد نیکلسون، تهران، انتشارات بهنود.
26
27- میرصادقی، میمنت(1373)، واژهنامة هنر شاعری، تهران، انتشارات مهناز.
27
28- نظری، سمیّه(1392)، پژوهشی در ادبیّات معاصر(شعر تجسّمی)، تهران، انتشارات لوح زرین.
28
29- نوریعلا، اسماعیل(1373)، تئوری شعر از موج نو تا شعر عشق، لندن، انتشارات غزال.
29
30- همایی، جلالالدّین(1371)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ هشتم، تهران، نشر هُما.
30
31- هنرمندی، حسن(1350)، بنیاد شعر نو در فرانسه، تهران، انتشارات زوّار.
31
ب)مقالات:
32
1- جعفری، فریبا(1385)، «آب که قفس باشد»، فصلنامة انجمن ادبی اشراق، ادارة کلّ فرهنگ و ارشاد اسلامی زنجان، دورة جدید، شمارة سوم، صص41-29.
33
2- شعیری، حمیدرضا، حسینعلی قبادی و همکاران(1388)، «معنا در تعامل متن و تصویر: مطالعة نشانه - معناشناختی دو شعر دیداری از طاهره صفّارزاده»، فصلنامة پژوهشهای ادبی، سال 6، شمارة 25، صص70-39.
34
3- صفّاری، عبّاس(1385)، «از پرندة توشیح تا پرواز کانکریت»(در معرّفی شعر کانکریت)، دوفصلنامة تخصّصی شعر گوهران، شمارة یازدهم و دوازدهم، بهار و تابستان، صص4-1.
35
4- وحیدیان کامیار، تقی(1375)، «علم بدیع مرواریدی آویخته بر گردن خوک»، مجلّة آشنا، شمارة 28، سال پنجم، فروردین و اردیبهشت، ص6.
36
ج) منابع لاتین:
37
1- Simpson, John and Edmund Weiner (1989), Oxford English Dictionar, United Kingdom: Oxford University.
38
2- Leech, G. H. A Linguistic (1969), Guide to English Poetry, N.Y. Lonman.
39
3- Tolstoy, Leo (1963), What is Art.Translated from the original ms with an Trilling, Lione,. The Liberal imagination New York. Doubieday anchor Books.
40
د) سایر منابع:
41
1- غریبی، نوشین(1391)، بررسی تجربههای نوشتاری– بصری(کانکریت) در شعر معاصر فارسی، پایاننامة کارشناسی ارشد رشتة زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة ادبیّات دانشگاه. کردستان.
42
2- آزرم، محمّد(1386)، «بحثی پیرامون شعر الکترونیک در عرصة دیجیتال»، سایت تفاوط، دسترسی در 2 مرداد 1386، از طریق نشانی:
43
http://tafavot.blogfa.com/86051.aspx
44
3- پنجهای، علیرضا(1387)، «ققنوسی که از دل خاک برخاست»: مصاحبة ماهنامة گیلهوا با علیرضا پنجهای در تبیین شعر توگراف و قالبهای جدید دیداری، سایت پیامبر کوچک(پایگاه رسمی ادبی، رسانهای و هنری علیرضا پنجهای)، دسترسی در 24 دی 1387 از طریق نشانی:
45
http://panjeei.ir/post-184.aspx
46
4- پنجهای، مزدک(1391)، «شعر دیداری معاصر(شعر توگراف، خواندیدنی، شعر دیجیتالی، عکّاشی و دموکراسی صدا در شعر)»، سایت لیلا صادقی، دسترسی در 25 آذر 1391 از طریق نشانی:
47
http://leilasadeghi.com/naghd/note/554-visual-poem-mazdak.html
48
5- سُژه، ورونیک(1391)، کالیگرام: شعر ذخیره، ترجمة رضا اسپیلی، دسترسی در 22 فروردین 1391 از طریق نشانی:
49
http://www.rouzgar.com/literaryforms/poetry/1391/01/000166.php
50
6- محمودی، سهیل(1387)، شعر کانکریت و یادی از طاهره صفّارزاده، سایت ادبدان، دسترسی در 2 آبان1391، از طریق نشانی:
51
http://adabdan.blogfa.com/post-82.aspx
52
ORIGINAL_ARTICLE
انتساب طریقالتّحقیق به حکیم سنایی
حکیم سنایی غزنوی(529- 467 هـ) بدون تردید از استادان مسلّم شعر فارسی در قرنهای گذشته است. او اوّلین شاعری است که به صورت جدّی مباحث کلامی، حکمی و عرفانی را وارد شعر فارسی کرد. هم محتوای مثنوی را دگرگون کرد، هم محتوای قصیده و غزل را. شاید این گفته اغراق نباشد که در تاریخ شعر فارسی تا به امروز شاعران اندکی چون او توفیق این تغییر سبک را داشتهاند. همین مسئله باعث شد که آثار او، بویژه: حدیقةالحقیقة، قصاید و غزلیاتش، هم از لحاظ زبانی و هم از لحاظ فکری و محتوایی مورد استقبال و پیروی بسیاری از شاعران مطرح ادب فارسی، چون: نظامی، خاقانی، سعدی، عطّار و مولوی قرار بگیرد. با وجود پژوهشهای فراوانی که بر روی آثار سنایی صورت گرفته، هنوز ابهاماتی در زندگی، آثار و حوادث تاریخی حیات او وجود دارد. آثاری به او نسبت داده شده که در صحّت آنها تردیدهای جدّی مطرح است. یکی از آثار منتسب به سنایی، مثنوی طریقالتّحقیق است. فرضیة نگارندگان مقاله این است که این منظومه از آنِ سنایی نیست. با توجّه به دلایل گوناگون، از جمله منابع کتابخانهای و دلایل سبکشناسی، دلایل کلامی، وجود تناقض در ابیات آخر منظومه، چون مطرح شدن سال سرودن منظومه به صراحت براساس حساب جمل، مجرّد بودن سنایی و تأهّل صاحب طریقالتّحقیق، نتیجهای که از این پژوهش حاصل آمده گویای این نکته است که مثنوی طریقالتّحقیق به هیچوجه نمیتواند از آنِ سنایی باشد. و البتّه بدیهی است که نویسندگان این مقاله هیچ اظهار نظری دربارة سرایندة اصلی مثنوی طریقالتّحقیق نمیکنند؛ زیرا این کار، مستلزم پژوهشِ مستقلِّ دیگری است.
https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_1174_fffd4fb4f8a335d10c22c0043df9aa6d.pdf
2018-05-22
63
87
10.29252/kavoshnameh.19.36.63
حکیم سنایی
طریقالتّحقیق
حدیقةالحقیقة
انتساب آثار
نقد تاریخی
جمال
احمدی
jahmady52@yahoo.com
1
استادیاردانشگاه آزاد اسلامی سنندج
LEAD_AUTHOR
سارا
زمانی
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد
AUTHOR
الف)کتابها
1
1- اذر بیگدلی، لطفعلی بیگ(1337)، تذکرة آتشکده، به کوشش سیّدجعفر شهیدی، تهران، مؤسّسة نشر کتاب.
2
2- اسماعیل پاشا(بی تا)، ایضاحالمکنون فیالذّیل علی کشفالظّنون عن اسامی الکتب والفنون، بیروت، دارالاحیا التّراث العربی.
3
3- آتش، احمد(1388)، ابوالمجد مجدودبن آدم سنایی غزنوی، ترجمة علیرضا مقدّم، تهران، دانشگاه الزّهرا(س)، انتشارات خانة کتاب.
4
4- حسینی، مریم(1393)، ریشههای زنستیزی در ادبیّات کلاسیک فارسی، تهران، نشر چشمه.
5
5- خلیلی، خلیلالله(1315)، احوال و آثار حکیم سنایی، کابل، انتشارات بهمن.
6
6- رازی، امین احمد(1378)، تذکرة هفت اقلیم، با تصحیح و تعلیقات و حواشی محمّدرضا طاهری(حسرت)، تهران، انتشارات سروش.
7
7- رضازادة شفق، صادق(1372)، تاریخ ادبیّات ایران، تهران، انتشارات بهمن.
8
8- ریپکا، یان، و اتا کار کلیما و ایرژی بچکا(1370)، تاریخ ادبیّات ایران، ترجمة کیخسرو کشاورزی، تهران، انتشارات گوتنبرگ و جاویدان خرد.
9
9- سمرقندی، دولتشاه(1382)، تذکرةالشّعراء، به اهتمام و تصحیح ادوارد براون، تهران، نشر اساطیر.
10
10- سنایی، ابوالمجد مجدود(1374)، حدیقةالحقیقة، به تصحیح محمّدتقی مدرّس رضوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
11
11- -----------------(1382)، حدیقةالحقیقة، به تصحیح مریم حسینی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
12
12- سنایی، ابوالمجد مجدود(1380)، دیوان، به تصحیح محمّدتقی مدرّسرضوی، تهران، انتشارات سنایی.
13
13- -----------------(1387)، دیوان، به تصحیح محمّد بقایی(ماکان)، تهران، نشر اقبال.
14
14- -----------------(1389)، دیوان، به تصحیح مظاهر مصفّا، تهران، نشر زوّار.
15
15- -----------------(1384)، مثنویهای سنایی، به تصحیح محمّدتقی مدرّسرضوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
16
16- -----------------(1379)، مکاتیب سنایی، به کوشش نذیر احمد، تهران، انتشارات بنیاد موقوفات محمود افشار.
17
17- سیف، عبدالرّضا و غلامحسین مراقبی(1389)، مثنویهای سنایی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
18
18- شفیعی کدکنی، محمّدرضا(1372)، تازیانههای سلوک، تهران، نشر آگه.
19
19- صفا، ذبیحالله(1371)، تاریخ ادبیّات در ایران، ج2، تهران، انتشارات فردوس.
20
20- علیشیر نوائی، امیرعلی(1363)، تذکرة مجالسالنّفائس، به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت، تهران، چاپ گلشن.
21
21- فروزانفر، بدیعالزّمان(1369)، سخن و سخنوران، تهران، نشر خوارزمی.
22
22- فریور، حسین(1352)، تاریخ ادبیّات ایران و تاریخ شعرا، تهران، انتشارات گلشن.
23
23- قشیری، ابوالقاسم(1374)، ترجمة رساله قشیریه، به تصحیح بدیعالزّمان فروزانفر، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
24
24- مولوی، جلالالدّین(1372)، مثنوی معنوی، به تصحیح محمّد استعلامی، تهران، نشر زوّار.
25
25- نخجوانی، احمد(؟)(1381)، مثنوی طریقالتّحقیق، با تصحیح حواشی و تاریخ متن بو اوتاس، ترجمة غلامرضا دهبد، تهران، انتشارات سروش.
26
26- نعمانی، شبلی(1363)، شعرالعجم یا تاریخ شعرا و ادبیّات ایران، ترجمة سیّد محمّدتقی فخر داعی گیلانی، تهران، انتشارات دنیای کتاب.
27
27- نفیسی، سعید(1363)، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری، تهران، انتشارات فروغی.
28
28- هدایت، رضاقلیخان(بیتا)، تذکرة ریاضالعارفین، تهران، انتشارات کتابفروشی محمودی.
29
29- --------------(بیتا)، مجمعالفصحا، به کوشش مظاهر مصفّا، تهران، انتشارات امیرکبیر.
30
30- ی. دِ بروین(1378)، حکیم اقلیم عشق، ترجمة مهیار علوی مقدّم و محمّد جواد مهدوی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
31
31- --------(1378)، شعر صوفیانة فارسی، ترجمة مجدالدّین کیوانی، تهران، نشر مرکز.
32
ب)مقالات
33
1- احمدی، جمال و اصغر دادبه(1392)، «حدیقة الحقیقة»، دایــرةالمـعارف بزرگ
34
اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، نشر دایرةالمعارف، ج20، صص298- 288.
35
2- احمدی، جمال(1391)، «رسالة قشیریه و تأثیر آن بر یکی از متون صوفیانه قرن دهم»، مندرج در ادبیّات عرفانی دانشگاه الزّهرا(س)، شمارة 10، پاییز و زمستان، صص21-7.
36
3- همایون، سرور( 1383)، «مثنوی طریقالتّحقیق از کیست؟»، مجلّة فرهنگستان، 6/4، صص108– 98.
37
ج)سایر منابع
38
1- قشیری، ابوالقاسم، تفسیر لطایفالاشارات، برگرفته از سایت www.altafsir.com.
39
د) منابع لاتین
40
1- Utas, Bo, A Persian Sufi Poem: Vokabulary and Terminology, 1978, Curzon Press Ltd, London and Malmo.
41
ORIGINAL_ARTICLE
توجّه به قرینههای همسان در تصحیح اشعار عربی خاقانی
بخشی از دیوان خاقانی را اشعار عربی وی به خود اختصاص داده؛ این بخش به سبب فقدان تصحیح موفّق همچنان آشفته و غامض است. از مطالعۀ نسخههای خطّی و چاپی دیوان خاقانی بدین نتیجه میرسیم که ناسخان و مصحّحان در ضبط و گزینش مصاریع، عبارات و واژگان به قرینههای همسانِ آن که اغلب به شیوههای مختلفی در بیتی یا ابیاتی و یا در دیگر آثار شاعر تکرار و نمود یافته است؛ توجّه و عنایتی نداشته و از این روی ضبطهای نامعتبر و گزینشهای غلط را در تصحیحات خود وارد کردهاند. مراد از قرینههای همسان هرگونه قرینهای است که بتواند ذهن ما را بهسوی قرینۀ دیگر سوق بدهد. این قرینه از ساختارهای یکسان نحوی و صرفی گرفته تا صناعات ادبی نظیر: ترصیع، موازنه، انواع جناس، طباق، مراعاتالنّظیر و لفّ و نشر و... قابل تعمیم است. پژوهش حاضر با عنایت به این قرینهها، ابیاتی را که دقیق نقل نشدهاند، نقد و بررسی میکند و صورت صحیح آنها را نشان میدهد.
https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_1175_415e22c188adc96e5acb0c2760634b4f.pdf
2018-05-22
89
111
10.29252/kavoshnameh.19.36.89
خاقانی
اشعار عربی
تصحیح انتقادی
قرینههای همسان
یوسف
اصغری بایقوت
yousofa1539@yahoo.com
1
دانشگاه جیرفت
LEAD_AUTHOR
الف) کتابها
1
1- ابن منظور، جمالالدّین محمّدبن مکرم(1997)، لسانالعرب، بیروت، دارالصّادر.
2
2- بیرونی خوارزمی ابوریحان، محمّد بن احمد(1367)، التّفهیم لاوائل صناعة التّنجیم، به تصحیح جلالالدّین همایی، تهران، نشر نو.
3
3- جهانبخش، جویا(1378)، راهنمای تصحیح متون، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب.
4
4- خاقانی، افضلالدّین بدیل بنعلی(2537)، تحفةالعراقین، به اهتمام یحیی قریب، چاپ دوم، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی.
5
5- -------------------:دیوان(1388)، تصحیح ضیاءالدّین سجّادی، چاپ نهم، تهران، انتشارات زوّار.
6
6- خاقانی، افضلالدّین بدیل بنعلی: دیوان(1375)، ویرایش میرجلالالدّین کزّازی، تهران، نشر مرکز.
7
7- خاقانی، افضلالدّین بدیل بنعلی: دیوان(2537)، تصحیح علی عبدالرّسولی، تهران، چاپخانة مروی.
8
8- ----------------------(1349)، منشآت خاقانی، تصحیح و تحشیة محمّد روشن، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
9
9- دهخدا، علی اکبر(1363)، امثال و حکم، چاپ ششم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
10
10- -----------(1373)، لغت نامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
11
11- رضاییحمزه کندی، علیرضا و وحید رضاییحمزه کندی(1389)، آفتاب نهان خاقانی( شرح و ترجمة اشعار عربی خاقانی)، ارومیّه، نشر بوتا.
12
12- زرّینکوب، عبدالحسین(1361)، نقد ادبی، چاپ سوم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
13
13- صفیپور، عبدالرّحیم(1377 ه.ق)، منتهیالارب فیلغةالعرب، چاپ 21، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
14
14- شرتونی، سعید(1392)، اقربالموارد فیفصحالعربیه و الشّوارد، چاپ سوم، تهران، نشر اسوه.
15
15- فراهیدی، خلیلبن احمد(1410ﻫ)، کتابالعین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی، چاپ دوم، قم، نشر هجرت.
16
16-معرّی، ابوالعلاء(بی تا)، اللّزومیات(دیوان لزوم ما لایلزم)، حقّقه و علّق حواشیه و قدّم له عمر الطّباع، [فی مجلَّدتین]، بیروت- لبنان، شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم.
17
17- ----------(1376 ﻫ)، سقط الزّند، بیروت، دار بیروت و دار صادر.- معلوف.
18
18- لویس(1986)، المنجد فیاللّغة، بیروت، دارالشّرق.
19
ب) مقالات
20
1- اصغری بایقوت، یوسف(1394)، معرّفی یکی از نسخههای خطّی دیوان خاقانی(نسخهای کارآمد در تصحیح ابیات عربی خاقانی)، گوی بیان(مجموعة مقالههای دهمین همایش بینالمللی ترویج زبان و ادب فارسی)، به کوشش خدابخش اسداللهی، اردبیل، انتشارات دانشگاه محقّق اردبیلی، صص552-546.
21
2- اصغری بایقوت، یوسف و مهدی دهرامی(1390)، «ضرورت تصحیح اشعار عربی خاقانی»، مجلّة دانشکدة زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت معلّم تهران، صص24-7.
22
3- -----------------------------(1391)، « مقایسة تطبیقی ساختار و محتوای قصاید عربی خاقانی با معلّقات سبع»، فصلنامة علمی پژوهشی «پژوهشهای زبان و ادبیّات تطبیقی»، دانشگاه تربیت مدرّس، صص47-27.
23
4- -----------------------------(1390)، «نقد کتاب آفتاب نهان خاقانی»، کتاب ماه ادبیّات، سال پنجم، شمارة 52، صص64-59.
24
ج) نسخههای خطّی
25
1- خاقانی، افضلالدّین بدیل بنعلی: دیوان، نسخة خطّی(مج1)، کتابخانة مجلس شورای اسلامی، شمارة ثبت 976.
26
2- ----------------------: دیوان، نسخة خطّی(مج2)، کتابخانة مجلس شورای اسلامی، شمارة ثبت 208233.
27
3- ----------------------: دیوان، نسخة خطّی موزة بریتانیا(معروف به لندن)، با مشخّصات (7949OR. / مورّخ664 به شمارة عکسی 119 موجود در موزة اسناد و کتابخانة ملّی).
28
ORIGINAL_ARTICLE
کیفیّت بازتاب آپوکالیپس در گذار از عصر اسطوره به حماسه
یکی از مؤلّفههای مشترک متون دینی و عرفانی «مکاشفه» یا «آپوکالیپس» است. بازتاب آپوکالیپس در خلال متون دینی، حماسی، عرفانی و اساطیری ملل مختلف نشانة حضور ژرف و نقش کمنظیر عناصر ماورای طبیعی در ایجاد پیوندهای ناگسستنی میان آثار کهن دینی و عرفانی و اسطورهای است. مشابهتهای کتب مقدّس جهان؛ از جمله کتاب مقدّس(عهد قدیم و عهد جدید)، آثار خلّاق صوفیانه و عرفانی مثل مثنوی مولانا، اشعار شاه نعمتالله ولی و حتّی اشعار سهراب سپهری، همچنین کتابهای دینی- اسطورهای زرتشتیان و متون حماسی از جمله شاهنامه و ایلیاد و... در پرداخت یکسان و مشابه به حوادث آینده و گاه گذشتهمحور، گواه این همبستگی یا مشابهت ساختاری است. نظر به نقش حیاتی این عنصر در ایجاد پویایی و ماندگاری آثار خلّاق، این جستار توصیفی- تحلیلی تلاش میکند به فرایند گذار آپوکالیپس از اسطوره به حماسه بپردازد. هدف از این پژوهش، کشف بنمایههای آپوکالیپسی در متون اسطورهای حماسی ویافتن وجوه شباهت و تفاوت در نوع عملکرد این عنصردر متن است که میتواند کلیدی برای فهم پیچیدگیها و گشایش گرههای درون متون اساطیری و حماسی باشد. از نتایج تحقیق برمیآید که توجّه به وجوه آپوکالیپسی متون حماسی، آبشخور اسطورهای متون حماسی را بیش از پیش برملا میسازد. با این حال، هرچه از عصر اسطورهای به عصر حماسی نزدیک میشویم، عناصر متافیزیکی، چون مکاشفات پیشگویانه، صورتی عقلانیتر و انتزاعیتر مییابند. وجود جنبه های اساطیری به شکل کم رنگتر و محدودتر در حماسه آشکار میگردد. همچنین عنصر آپوکالیپس در شاهنامه و گرشاسبنامه قویتر و متنوّعتر نمود مییابد؛ ولی در کتب اساطیری و حماسی غرب چون اِنهاید، ایلیاد و ادیسه ابزار و اسباب کارکردهای آپوکالیپسی در دست خدایان و الهگان است و در بهشت گمشده با فضایی کاملاً متفاوت موارد پیشگویی و پسگویی بیشتر رویکردی آخرالزمانی و شهودی دارند.
https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_1176_3fbcdc9ee6d9f14653c6ee669d9e5e89.pdf
2018-05-22
113
142
10.29252/kavoshnameh.19.36.113
اسطوره
حماسه
آپوکالیپس
پیشگویی
پسگویی
مکاشفه
فتانه
صادقیان
f_sadeghian@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری دانشگاه قزوین
LEAD_AUTHOR
محمد شفیع
صفاری
msh.saffari@yahoo.com
2
عضو هیئت علمی دانشگاه قزوین
AUTHOR
سید علی
قاسم زاده
s.ali.ghasem@gmail.com
3
عضو هیئت علمی دانشگاه قزوین
AUTHOR
الف)کتابها
1
1- آیدنلو، سجاد(1386)، از اسطوره تا حماسه، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی.
2
2- اسدی طوسی، علی بن احمد(1389)، گرشاسبنامه، چاپ دوم، تهران، انتشارات دنیای کتاب.
3
3- اسکینر، استفن(1392)، پیشگوییهای آخر زمان، ترجمة علی نظری نائینی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات المعی.
4
4- النجیری، محمود(1384)، آرمگدون(نبرد آخرالزّمان به روایت مسیحیان صهیونیست)، ترجمة قبس زعفرانی و رضا عبّاسپور، تهران، نشر هلال.
5
5- الیاده، میرچا(1382)، اسطوره، رؤیا، راز، ترجمة رؤیا منجّم، چاپ سوم، تهران، نشرعلم.
6
6- الیاده، میرچا( 1388)، شمنیسم، ترجمة محمّدکاظم مهاجری، چاپ دوم، قم، انتشارات ادیان.
7
7- اوزوالد، یان(1385)، خواب، ترجمة محمّدرضا باطنی، چاپ سوم، تهران، انتشارات توتیا.
8
8- بهار، مهرداد(1376)، پژوهشی در اساطیر ایران، چاپ نهم، تهران، انتشارات آگه.
9
9- حقشناس، علیمحمّد، و دیگران(1380)، فرهنگ هزاره، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.
10
10- روخلین، ل(1386)، خواب از نظر پاوولف(خواب مصنوعی، رؤیا، بهداشت و خواب)، ترجمة ولیالله آصفی، تهران، انتشارات گوتنبرگ.
11
11- ستوده، غلامرضا(1374)، نمیرم ازین پس که من زندهام، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
12
12- سرّامی، قدمعلی(1383)، از رنگ گل تا رنج خار(شکلشناسی داستانهای شاهنامه)، چاپ چهارم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
13
13- شمیسا، سیروس(1375)، انواع ادبی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
14
14- صفا، ذبیح الله(1390)، حماسهسرایی در ایران، چاپ پنجم، تهران، انتشارات فردوس.
15
15- فاطمی، سعید(1375)، مبانی فلسفی اساطیر یونان و رم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
16
16- فردوسی، ابوالقاسم(1386)، شاهنامه، بر اساس تصحیح عبّاس اقبال آشتیانی، مجتبی مینوی و سعید نفیسی، به اهتمام بهمن خلیفه، تهران، انتشارات طلایه.
17
17- قشیری، عبدالکریم بن هوازن(1388)، رسالة قشیریه، ترجمة ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، تصحیح بدیعالزّمان فروزانفر، چاپ دهم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
18
18- کاشانی، عزّالدّین محمود(1367)، مصباحالهدایه و مفتاحالکفایه، تصحیح جلال الدّین همایی، چاپ سوم، تهران، انتشارات هما.
19
19- کزّازی، جلالالدّین(1372)، رؤیا، حماسه، اسطوره، تهران، نشر مرکز.
20
20- کوپ، لارنس(1384)، اسطوره، ترجمة محمّد دهقانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
21
21-گلسرخی، ایرج(1377)، تاریخ جادوگری، تهران، انتشارات علمی.
22
22- میلتون، جان(1387)، بهشت گمشده، ترجمة فریده مهدوی دامغانی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات تیر.
23
23- ویرژیل(ویرژیلوس مارو)، پوبلیوس(1390)، انِه اید، ترجمة جلالالدّین کزّازی، چاپ هفتم، تهران، نشر مرکز.
24
24- هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان(1392)، کشفالمحجوب، تصحیح محمود عابدی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات سروش.
25
25- همیلتون، ادیت(1376)، سیری در اساطیر یونان و رم، ترجمة عبدالحسین شریفیان، تهران، انتشارات اساطیر.
26
26- هومر(1373الف)، ایلیاد، ترجمة سعید نفیسی، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
27
27- ----(1373ب)، اودیسه، ترجمة سعید نفیسی، چاپ دهم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
28
28- یاحقّی، محمّدجعفر(1375)، فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیّات فارسی، چاپ دوم، تهران، انتشارات سروش.
29
ب) مقالات
30
1- قاسمزاده، سیّدعلی و حسینعلی قبادی، (1391)، «دلایل گرایش رماننویسان پسامدرنیته به احیای اساطیر»، فصلنامة ادب پژوهی، دورة 6، شمارة21، صص61-31.
31
2- گرجی، مصطفی، (1383)، «نقد و تحلیل آپوکالیپس در آثار عرفانی وحیانی و نقش آن در گفتگوی فرهنگها»، فصلنامة پژوهشهای ادبی، شمارة 4، صص 166 – 145.
32
3- -----------، (1384)، «مکاشفههای پیشگویانة هشت کتاب سهراب سپهری»، دو فصلنامة پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، دورة جدید، شمارة 5، صص 84-65.
33
4- میرزا نیکنام، حسین و محمّدرضا صرفی، (1381)، «پیشگویی در شاهنامه، مجلّة مطالعات ایرانی»، سال اوّل، شمارة 2، صص 153 تا 172.
34
5. نوریان، بیتا و فریده داوودی مقدّم، (1392)، «مفهوم آپوکالیپس و ارتباط آن با سبکشناسی با توجّه به داستان خواب گنج مثنوی»، فصلنامة بهار ادب، دورة6، شمارة2، صص437-422.
35
ج) منبع لاتین:
36
1- Encyclopaedia Britannica(1998).
37
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل پرسشمحور شعر «هنوز در فکر آن کلاغم» احمد شاملو
تفسیر و تحلیل شعر، فرآیندی است که تنها با بررسی زبانی و بلاغی و یا در چارچوب یک نظریّة ادبی به صورت مجزّا نمیتوان به فهم جامع و حداکثری از آن دست یافت. تفسیر و تحلیل شعر، زمانی دشوارتر میشود که با شعری ناب و هنرمندانه روبهرو میشویم. در مواجهه با چنین شعری، ابهام هنری موجود در نظام معنایی- ساختاری شعر، افق فهم خوانندة مفّسر را با دشواری خوانش و ارائة تحلیلی منسجم رو بهرو میکند. برای تحلیل دقیق چنین متونی به روشی نیاز است که بتواند از تمام ابعاد متن پرسش کند و پاسخ را در بافت زبانی و موقعیّتی متن بیابد و تحلیلی منسجم و قانعکننده از متن ارائه دهد. در این مقاله، شعر «هنوز در فکر آن کلاغم» احمد شاملو بر اساس چنین شیوهای مورد بررسی قرار گرفته و مشخّص شده است در این شعر، شاعر با بهرهگیری هنرمندانه و دقیق از عناصری چون واژهها، ترکیبات، ابهامهای شاعرانه، نمادها و ایجاد تقابلهای مفهومی در پی بیان این اندیشه است که صداها و اندیشههای تازه در جوامع ایستا از سوی متحجران و خشکمغزان همچون بانگ شوم کلاغان، ناخوش و گوشخراش است. این شعر به گونهای بیانگر تقابل سنّت و حامیان آن با نوآوری و پیروان آن است.
https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_1177_90356e39c2008bcbe7028e25988f0630.pdf
2018-05-22
143
203
10.29252/kavoshnameh.19.36.143
تحلیل متن
الگوی پرسشمحور
احمد شاملو
شعر کلاغ
بتول
واعظ
batulvaez@yahoo.com
1
دانشگاه علامه طباطبایی
LEAD_AUTHOR
محمد رضا
حاجی آقا بابایی
2
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
AUTHOR
الف)کتابها
1
1- آشوری، داریوش(1384)، شعر و اندیشه، چاپ چهارم، نشر مرکز.
2
2- احمدی، بابک(1378)، ساختار و تأویل متن، چاپ چهارم، تهران، نشرمرکز.
3
3- آشوری، داریوش(1384)، شعر و اندیشه، چاپ چهارم، نشر مرکز.
4
4- امینپور، قیصر(1383)، سنّت و نوآوری در شعر معاصر، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
5
5- پورنامداریان، تقی(1390)، سفر در مه، چاپ چهارم، نشر سخن.
6
6- جعفری، سیاوش(1394)، شعر نو در ترازوی تأویل(نگاهی به مهمترین تأویلهای شعر نو از آغاز تا امروز)، تهران، انتشارات مروارید.
7
7- دستغیب، عبدالعلی(1373)، نقد آثار شاملو، چاپ پنجم، نشر آورین.
8
8- زرقانی، مهدی(1391)، جریانشناسی شعر ایران در قرن بیستم، تهران، نشر ثالث.
9
9- سلاجقه، پروین(1387)، امیرزادة کاشیها، چاپ دوم، انتشارات مروارید.
10
10- شاملو، احمد(1382)، مجموعه آثار(دفتر یکم)، چاپ چهارم، تهران، انتشارات نگاه.
11
11- شمیسا، سیروس(1390)، بیان و معانی، چاپ سوم، نشر میترا.
12
12- غلامحسین زاده، غریب رضا و نگار غلامپور(1387)، میخائیل باختین، تهران، نشر روزگار.
13
13- لنگرودی، شمس(1370)، تاریخ تحلیل شعر نو، تهران، نشر مرکز.
14
14- یاکوبسن و دیگران(1381)، زبانشناسی و نقد ادبی، ترجمة مریم خوزان و حسین پاینده، چاپ دوم، تهران، نشر نی.
15
ب) پایاننامه
16
1- صدری، نیّره(1394)، «تحلیل سبکشناختی گلستان سعدی با تکیه بر زبان-شناسی نقشگرا»، رسالة دکتری زبان و ادبیّات فارسی، تهران، دانشگاه علّامه طباطبایی.
17
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل ساخت و معنا در مصباحالهدایه و نسبت آن با گفتمان عرفانی
سخنکاوی و تحلیل گفتمان به تجزیه و تحلیل پیوندهای درونی متن که ساختار آن را تشکیل میدهد، میپردازد. در درک این پیوندهای درونی، تحلیل ساختار و هماهنگی معنایی اجزا و عناصر متن ضروری است؛ زیرا منجر به خوانش عمیق اثر ادبی میشود. برای رسیدن به این هدف نگارندگان به بررسی ساخت متنی مصباحالهدایه که از جمله متنهای ادبی گفتمانمدار برجستة قرن هشتم ه.ق و نثر آن آراسته به گفتمان عرفانی است، در دو مقولة ساخت مبتدا- خبری و انسجام پرداختهاند. در مبحث ساخت مبتدا- خبری نشان دادهاند که ساختار به کارگیری اطّلاعات در این کتاب دارای انعطافپذیری زیادی نیست؛ امّا فضای حاکم بر آن فضای حرکت و سلوک است. پیام اصلی نویسندة کتاب نیز این است که دینداری–یعنی همان اصل اساسی- ای که برای سلامت جامعة قرن هشتم -که دچار انحطاط اخلاقی و فساد شده و از دین فاصله گرفته- از ضروریّات است. در مبحث انسجام نیز به بررسی متن در سه بخش دستوری، واژگانی و پیوندی پرداخته شده؛ در بخش دستوری کارکردهای انسجام عبارتند از ارجاع، جانشینی و حذف که کاربرد فراون آن در متن باعث جلوگیری از ملالت و دلزدگی در خواننده و همچنین ترغیب وی برای خواندن متن شده است. در بخش انسجام واژگانی نیز تکرار و همآیی که نقش مهمّی در القای معانی، زیباییآفرینی، تأثیرپذیری بیشتر و همچنین یکپارچگی معنای متن و زنجیرة انسجامی آن دارند، تبیین گشتهاند. در مبحث عناصر پیوندی ادوات پیوندی بین جملات متن در عوامل ربط افزایشی، سببی، تقابلی و زمانی تشریح شده است و در نهایت این نتایج به دست آمده که بسامد مؤلّفههای افزایشی و سببی بیشتر از سایر عوامل پیوندی کاربرد دارد که این خود میتواند به دلیل تأثیرپذیری از موضوع مورد بحث و همچنین اقناع مخاطبان باشد. روش کار در این مقاله دستور کار مایکل هالیدی و رقیّه حسن است.
https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_1178_b150c42f0ac019e96d3a83cd36635af2.pdf
2018-05-22
205
171
10.29252/kavoshnameh.19.36.171
گفتمان عرفانی
ساخت و معنا
متون ادبی
مصباحالهدایه و مفتاحالکفایه
انسجام دستوری
عبدالمجید
محققی
mohagheghiabdolmajid@yahoo.com
1
عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج
LEAD_AUTHOR
فاطمه
حیات داودی
hayatdavoodi.fatemeh@gmail.com
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج
AUTHOR
میترا
اکبرزاده
akbarzade.nasim@yahoo.com
3
دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد بوشهر/ مدرس دانشگاه آزاد بوشهرواحد سما
AUTHOR
1- قرآن کریم.
1
2- البرزی، پرویز(1386)، مبانی زبانشناسی متن، تهران، انتشارات امیرکبیر.
2
3- پاینده، حسین(1382)، گفتمان نقد، تهران، نشر روزنگار.
3
4- ترزا و دیگران(1389)، دربارة تجربة دینی، ترجمة مالک حسینی، تهران، نشر هرمس.
4
5- زرّینکوب، عبدالحسین(1389)، ارزش میراث صوفیه، تهران، انتشارات امیرکبیر.
5
6- صاحب اختیاری، بهروز(1375)، عبید زاکانی؛ لطیفه پرداز و طنزآور بزرگ ایران، تهران، انتشارات اشکان و انتشارات هیرمند.
6
7- غلامرضایی، محمّد(1388)، سبکشناسی نثرهای صوفیانه، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
7
8- فرای، نورتروپ(1379)، رمز کلّ؛ کتاب مقدّس و ادبیّات، ترجمة صالح حسینی، تهران، انتشارات نیلوفر.
8
9- فرج، حسام احمد(2007م)، نظریة علمالنّص، قاهره، مکتبة الآداب.
9
10- فرکلاف، نورمن(1379)، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمة فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران، انتشارات مرکز مطالعات رسانهها.
10
11- کاشانی، عزّالدّینمحمود(1387)، مصباحالهدایه و مفتاحالکفایه، مقدّمه، تصحیح و توضیحات عفّت کرباسی و محمّدرضا برزگر خالقی، چاپ سوم، تهران، انتشارات زوّار.
11
12- لطفیپورساعدی، کاظم(1371)، درآمدی بر اصول و روش ترجمه، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
12
13- محمّد، عزّة شبل(2007م)، علم لغةالنص، قاهره، مکتبة الآداب.
13
14- مورنو، آنتونیو(1388)، یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمة داریوش مهرجویی، تهران، انتشارات مرکز.
14
15- مولوی، جلالالدّینمحمّد(1373)، مثنوی معنوی، تصحیح نیکلسون، تهران، انتشارات امیرکبیر.
15
16- میلز، سارا(1382)، گفتمان، ترجمة فتّاح محمّدی، زنجان، نشر هزارة سوم.
16
17- مهاجر، مهران و محمّد نبوی(1376)، به سوی زبانشناسی شعر؛ رهیافتی نقشگرا، تهران، نشر مرکز.
17
ب)مقالات
18
1- افراسیابپور، علیاکبر(بیتا)، «اخلاق در مصباحالهدایه»، مجلّة اخلاق، شمارة 22، صص92-69.
19
2- امیری خراسانی، احمد و حلیمه علینژاد(1394)، «بررسی عناصر انسجام متن در نفثةالمصدور بر اساس نظریة هالیدی و حسن»، متنپژوهی ادبی، سال 19، شمارة63، صص32-7.
20
3- امینی، عالیه(1390)، «قابلیّتهای تصویری نمادها در هنر دینی»، کتاب ماه هنر، شمارة152، صص88-82.
21
4- ایشانی، طاهره و ناصرقلی سارلی(1390)، «نظریة انسجام و هماهنگی انسجامی و کاربست آن در یک داستان کمینة فارسی(قصّة نردبان)»، دو فصلنامة علمی- پژوهشی زبانپژوهی دانشگاه الزّهرا(س)، سال دوم، شمارة4، صص78-51.
22
5- آلبویه لنگرودی، عبدالعلی و علیرضا نظری(1391)، «همآیی واژگانی و نقش آن در انسجام خطبههای نهجالبلاغه»، فصلنامة ادبیّات دینی، شمارة3، صص44-23.
23
6- براتی، محمود(1394)، «وقت حافظ»، مجلّة پژوهشهای ادب عرفانی(گوهر گویا)، سال نهم، شمارة اوّل، صص128-99.
24
7- خوشحال دستجردی، طاهره(1381)، «مقایسة طریقتنامة عمادالدّین فقیه کرمانی و مصباحالهدایه عزّالدّین محمود کاشانی»، مجلّة پژوهشی دانشگاه اصفهان(علوم انسانی)، جلد چهاردهم، شمارة 2، صص100-77.
25
8- سجودی، فرزان و زینب اکبری(1393)، «تحلیل انتقادی گفتمان مقامات مشایخ صوفیه»، کهننامة ادب پارسی، سال پنجم، شمارة چهارم، صص97-73.
26
9- شعبانزاده، مریم(1384)، «بررسی جنبههای فرهنگنگاری در مصباحالهدایه»، مجلّة زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال سوم، صص78-63.
27
10- فعّالی، محمّدتقی(1381)، «تجربهگرایی دینی و قرائتپذیری»، کتاب نقد، شمارة 23، صص54-39.
28
11- فقیه ملک مرزبان، نسرین و مرجان فردوسی(1391)، «تحلیل انتقادی گفتمان صوفیانه در گلستان سعدی»، کهننامة ادب پارسی، سال پنجم، شمارة سوم، صص120-87.
29
12- لطفی پورساعدی، کاظم(1371)، «درآمدی به سخنکاوی»، مجلّة زبانشناسی، سال 9، شمارة اوّل، صص39-9.
30
13- محمّدرضایی، محمّد(1381)، «نگاهی به تجربة دینی»، قبسات، شمارة 26، صص22-3.
31
14- معینالدّینی، فاطمه(1382)، «شگردهای ایجاد انسجام متن در کلیله و دمنه»، مجلّة فرهنگ، شمارة 46و 47، صص326-303.
32
15- نوروزی، حامد وغلامحسین غلامحسینزاده(1388)، «نقش عوامل ربط زمانی در انسجام»، کاوشنامه، سال 10، شمارة 19، صص122-97.
33
16- واعظ، سعید(1383)، «پژوهشی در اشعار عربی مصباحالهدایه و مفتاحالکفایه»، فصلنامة پژوهشهای ادبی، شمارة 5، صص164-147.
34
17- یارمحمّدی، لطفالله و مجید خسروی نیک(۱۳۸۲)، «شیوهای در تحلیل گفتمان و بررسی دیدگاههای فکری اجتماعی»، نامة فرهنگ، شمارة ۴۲، صص۱۸۱ـ۱۷۳.
35
ج)پایاننامه
36
1- علیجانی، فریبا(1372)، عوامل ربط به عنوان ابزاری برای انسجام متن، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، استاد راهنما: علی اشرف صادقی.
37
د) منابع لاتین
38
1- Halliday & Hasan (1976), Cohesion in English, London: Longman.
39
2- Halliday,M.A.K,(1985), An-introducetion-to-Functional Grammar. London: Edward Arnold.
40
3- Halliday, Michael Alexandre Kikwood, An Introduction to Functional Grammar, (London: Edward Arnold, 1985), p. xiv-xiii.
41
4- Salkie, Raphael(1995), Text and Discourse Analysis, London& New yourk, Routledge.
42
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی انواع روابط بینامتنی اشعار احمد عزیزی و قرآن کریم
بررسی تأثیرپذیری شاعران از متون دیگر، از جذّابترین مقولههای نقد ادبی است. شعر عزیزی از رهگذر تأثیرپذیری از قرآن و سرشار بودن از پشتوانههای قرآنی از عناصر و مناسبات بینامتنی فراوانی برخوردار است که با توجّه به رویکرد بینامتنیّت قابل مطالعه است. در این پژوهش با بهرهگیری از روش تحلیلی-تطبیقی در صدد بودهایم تا به بررسی وجوه همسانی و تأثیرپذیری عزیزی از قرآن کریم و چگونگی بازتاب واژهها، تعبیرات، ترکیبات، مفاهیم و مضامین قرآن کریم در شعر او بپردازیم و سرانجام به این نتیجه دست یافتهایم که از میان انواع روابط میان متنی، رابطة اشعار وی با قرآن کریم از نوع دروننشانهای، درون-فرهنگی، بینامتنی قوی و درزمانی است و از حیث فنّی و هنری دارای رابطة کامل متنی، کامل تعدیلی، جزئی، واژگانی، مفهومی و تلمیحی است. از این میان، رابطة واژگانی و تلمیحی بارزترین نوع همحضوری دو متن مورد بررسی است.
https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_1179_dac00fb347b59005c814c05a1974da6c.pdf
2018-05-22
207
231
10.29252/kavoshnameh.19.36.207
قرآن کریم
احمد عزیزی
بینامتنیّت
شعر انقلاب اسلامی
فرنگیس
شاهرخی
f.shahrokhi10@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی
LEAD_AUTHOR
اسماعیل
صادقی
sadeghisma57@gmail.com
2
عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد
AUTHOR
محمدرضا
سنگری
3
عضو هیئت علمی دانشگاه دزفول
AUTHOR
الف)کتابها:
1
1- قرآن کریم.
2
2- راستگو، محمّد(1385)، تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران، انتشارات سمت.
3
3- عزیزی، احمد(1379)، از ولایت باران، تهران، انتشارات سروش.
4
4- ----------(1376)، خوابنامه، تهران، نشر برگ.
5
5- ----------(1381)، خورشید از پشت خیزران، تهران، انتشارات سروش.
6
6- ----------(1382)، شبنمهای شبانه، تهران، انتشارات مؤسّسة فرهنگی انتشاراتی اباصالح- حیان.
7
7- ----------(1368)، شرجی آواز، تهران، نشر برگ.
8
8- ----------(1373)، عطر گل یاس، تهران، انتشارات ناطور.
9
9- ----------(1386)، قوس غزل، تهران، نشر کتاب نیستان.
10
10- عزیزی، احمد(1369)، کفشهای مکاشفه، تهران، انتشارات الهدی.
11
11- ----------(1372)، ملکوت تکلّم، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
12
12- مکاریک، ایرنا ریما(1390)، دانش نامة نظریههای ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران، نشر آگه.
13
13- نامور مطلق، بهمن(1390)، درآمدی بر بینامتنیّت، تهران، نشر سخن.
14
ب)مقالات:
15
1- حبیبی، علی اصغر(1392)، «بررسی روابط بینامتنی میان شعر صفیالدّین حلّی و قرآن کریم»، علوم قرآن و حدیث، پژوهشهای ادبی قرآنی، سال اوّل، شمارة4، صص 62-27.
16
2- حلبی، احمد طعمة(2007)، «اشکال التناص الشعری شعر البیاتی النموذجا»، مجلّة الموقف الادبی، العدد430، صص83- 60.
17
3- خزعلی، انسیه(2009)، «التناص الدّینی فی الادب اللبنانی المعاصر»، مجلّة العلوم الانسانیة الدولیة، العدد 16، صص89- 61.
18
4- ساسانی، فرهاد(1383)، «بینامتنیّت: پیشینه و پسینة نقد بینامتنی»، نشریة بیناب، شمارة 5 و 6، صص 185- 172.
19
5- قرهباغی، علیاصغر(1381)، «بینامتنیّت (واژگان و اصطلاحات فرهنگ جهانی9)»، گلستانه، اسفند، شمارة 47، صص 43- 38.
20
6- نامور مطلق، بهمن(1386)، «ترامتنیّت: مطالعة روابط یک متن با دیگر متنها»، پژوهشنامة علوم انسانی، شمارة 56، صص98- 83.
21